دانستنی هایی در مورد روزش یوگا و این که این ورزش می تواند کمکی باشد به بیماران ام اس .
در بیماری مولتیپل اسکروز یا ام اس غلاف چربی به نام “مایلین” که اطراف رشته های عصبی را در مغز و نخاع احاطه کرده است آسیب می بیند. به دنبال این آسیب سیگنالهایی که از مغز به سمت اعضای بدن صادر می شود دچار اختلال می شود. این موضوع مانند آسیب دیدن روکش پلاستیکی در یک سیم برق می باشد که سبب اختلال جریان برق می شود و بدین ترتیب لامپ روشن نخواهد شد.
علت ام اس هنوز مشخص نشده است. دانشمندان معتقدند عوامل بسیاری در ایجاد ام اس نقش دارند از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1)عامل ایمونولوژیک
امروزه پذیرفته شده است که در ام اس سیستم ایمنی بدن بر علیه مایلین موجود در دستگاه عصبی مرکزی برانگیخته می شود. به عبارت دیگر ام اس یک بیماری خود ایمنی محسوب می شود. محرک اصلی که این روند خود ایمنی را شروع می کند هنوز شناخته نشده است.
2)عوامل محیطی
ام اس بیشتر در مناطقی که از خط استوا دور تر هستند دیده می شود. اپیدمیولوژیست ها با بررسی عوامل بسیاری نظیر تنوعات جغرافیایی ، مردم شناسی ، ژنتیک ،عوامل عفونی و روند مهاجرت سعی دارند تا چرایی این موضوع را پیدا نمایند.
مطالعات بر روی روند مهاجرت نشان داده است اگر افراد قبل از سن 15 سالگی از یک منطقه که خطر ابتلای به ام اس در آنجا بالاست به منطقه ای با خطر پایین تر مهاجرت نمایند از میزان خطر در منطقه ی جدید تبعیت خواهند کرد.
برخی از داده ها حاکی از آن است که تماس با برخی از عوامل محیطی قبل از بلوغ می تواند فرد را در آینده در معرض ام اس قرار دهد.
برخی از دانشمندان تصور می کنند از آنجایی که مردم مناطقی که نزدیک به خط استوا هستند در معرض آفتاب بیشتری قرار دارند لذا سطح ویتامین “د” در بدن آنها افزایش می یابد و احتمالا می تواند تاثیر مثبتی بر روی سیستم ایمنی آنها داشته باشد و مانع از ایجد بیماریهای خود ایمنی شود.
3)عوامل عفونی
از آنجا که نقش ویروسها در تخریب میلین شناخته شده است احتمال داده می شود یک ویروس و یا میکرب دیگری در ایجاد ام اس دخیل باشد.
4)ژنتیک
ام اس مستقیما یک بیماری موروثی نیست. اما دیده شده است که اگر یکی از بستگان درجه ی اول فرد (مانند خواهر ،برادر و یا یکی از والدین) به ام اس مبتلا باشد احتمال ابتلای آن فرد بیشتر از افراد دیگر در جامعه خواهد بود.
بیماری ام اس به چهار گروه تقسیم می شود:
1)عودکننده-فروکش کننده
در این حالت از ام اس بیماران حملات بدتر شدن عملکرد عصبی را تجربه می کنند که به آن عودکردن ام اس گفته می شود. در فواصل این حملات بیماری فروکش مینماید وفرد می تواند کاملا و یا بطور نسبی بهبودی حاصل نماید.اما بیماری آنها وخیم تر نخواهد شد. تقریبا 85 درصد مبتلایان به ام اس در زمان تشخیص در این گروه قرار می گیرند.
2)پیشرونده ی اولیه
مشخصه ی این گروه بدتر شدن وضعیت عصبی از ابتدای بیماری بدون هیچگونه فواصل فروکش کننده می باشد. سرعت پیشروی بیماری متغیر می باشد. گاهگاهی بهبودی موقت و مختصری دیده می شود.10 درصد مبتلایان به ام اس در زمان تشخیص در این گروه قرار می گیرند.
3)پیشرونده ی ثانویه
به دنبال یک ام اس عودکننده-فروکش کننده برخی از بیماران دچار بدتر شدن ثانویه ی ام اس می شوند.مشخصات این گروه پیشرفت تدریجی علایم پس از طی دوره های عود وبهبود اولیه است.
4) پیشرونده-عودکننده
این حالت از ام اس نادر است و فقط در 5 درصد از بیماران دیده می شود. در این بیماران علائم بیماری از ابتدا به سمت بدتر شدن پیش می رود در ضمن در روند بیماری شاهد حملات مشخص عودکردن نیز خواهند بود. آنها ممکن است بهبودی جزیی به دنبال حملات را تجربه کنند اما به هر حال بیماری به سمت وخیم شدن پیشرفت خواهد داشت.
علائم شایع ام اس عبارتند از:
خستگی ، اختلالات حسی ، اختلال تعادل ، اختلال در راه رفتن ، اختلال عمل مثانه ، اختلال عمل روده ، مشکلات بینایی ، سر گیجه ، اختلالات جنسی ، درد ، اختلالات شناختی ، تغییرات هیجانی ، افسردگی واسپاسم و سفتی اندامها.
یوگا چگونه می تواند به بیماران مبتلا به ام اس کمک کند؟
یوگا در زیر گروه طب مکمل –جانبی قرار دارد. تمرینات یوگا با ایجاد کشش در عضلات ساق پا، بازو و پشت به افزایش انعطاف پذیری بدن این بیماران کمک می کند.
آساناهای یوگا با تغییر روند تنفس سبب رها سازی تنشهای فیزیکی و هیجانی در بیماران می شود همچنین سبب تنظیمات شیمیایی در خون می گردد و اکسیژن بیشتری را به اندامهای حیاتی بدن هدایت می کند.
آساناهایی مانند وضعیت کودک و سگ رو به پایین نمونه هایی از وضعیتهای معکوس است که هم برای آن دسته از مبتلایان به ام اس که وابسته به ویلچر می باشند و هم برای کسانی که قادر به راه رفتن می باشند مناسب است. این وضعیتها برای کسانی که از ویلچر استفاده می کنند براحتی قابل تعدیل می باشند. مثلا برای انجام وضعیت کودک روی ویلچر فرد باید طوری بنشیند که زانوها و پاهایش از هم فاصله داشته باشد سپس به جلو خم شود و سرش را بین زانوانش آویزان نماید. در این حالت اگر انعطاف پذیری خوبی داشته باشد ممکن است نوک انگشتانش به زمین برسد.
آسانا ها بتدریج و به آرامی سبب تقویت عضلات فرد می شوند که بدین ترتیب انعطاف پذیری ، تعادل و وضعیت بدنی فرد بهبود حاصل می نماید.
آساناهایی مانند وضعیت مثلث ، قهرمان 1و 2 ،درخت و کوه سبب بهبودی تعادل فرد می شوند. البته برای انجام این وضعیتها فرد می تواند از دو صندلی در دو طرف خود کمک بگیرد.
وضعیتهای نشسته ای مانند قایق ، پیچ نشسته و خم به جلوی نشسته سبب تقویت عضلات ، بهبودی تعادل و تونوسیته ی اندامها می شود.
به هنگام انجام وضعیت قایق فرد مبتلا به ام اس باید کف دستها و یا آرنجها را روی زمین بگذارد. همچنین افرادی که در ناحیه ی ستون فقرات و شانه ها از انعطاف پذیری کمی برخوردارند برای بلند کردن بالاتنه در وضعیت قایق می توانند از آجر استفاده نماید.
برای انجام تمرین وانهادگی فرد می تواند به پشت روی زمین دراز بکشد وساق پاهایش را روی یک صندلی قرار دهد. وضعیت دیگر برای وانهادگی بدین ترتیب است که فرد در حالی که نشیمنگاهش به دیوار تکیه دارد به پشت روی زمین دراز بکشد و پاهایش را در حالی که به دیوار تکیه دارد مستقیما بالا نگه دارد به طوری که کف پاها رو به سقف باشد.
تمرینات وانهادگی و مراقبه سبب می شود تا فرد تنشهای فیزیکی خود را شناسایی ورها نماید بنابر این همه ی بدن دررهایی کامل قرار می گیرد و گفتگوی ذهنی متوقف می شود.
تمرینات تنفسی یا پرانایاما سبب می شود تا دستگاه عصبی آرام شود و خستگی فرد مبتلا به ام اس کاهش یابد.
به کارگیری ابزار کمکی مانند بالش ، کمربند ، صندلی ، آجر و مت به مبتلایان به ام اس کمک می کند تا بتوانند آساناها را به صورت تعدیل شده انجام دهند. مربی لازم است به هنگام ماندن در یک وضعیت یوگا و یا خارج شدن از یک وضعیت به بیماران کمک نماید.
از آنجا که اکثر مبتلایان به ام اس از خستگی ، استرس و گرما رنج می برند بهتر است کلاسهای آنان در اول صبح و در شرایط محیطی مناسب برگزار شود و در کلاس فضای مناسب برای ویلچر وجود داشته باشد.
شایان ذکر است بدانید که بیماران ام اس پس از انجام تمرینات یوگا به تدریج شاهد بهبودی تونوسیته ی عضلات وتعادل، افزایش سطح انرژی بدن و کاهش خستگی خواهند بود پس یوگا را فراموش نکنید .
