انواع کم‌خونی در دوران بارداری

نیاز زنان به آهن در دوران بارداری تا دو برابر قبل از بارداری افزایش پیدا می‌کند. این افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ‌وجه از طریق مصرف موادغذایی تأمین نمی‌شود. لذا مادر باید در نیمه دوم بارداری حتما از قرص آهن استفاده کند.

به علت افزایش حجم خون مادر در دوران بارداری، میزان گلبول‌های قرمز در واحد حجم خون کم می‌شود و در نتیجه نیاز به آهن افزایش می‌یابد. لذا مهم ترین علت کم خونی در بارداری، کمبود آهن در بدن مادر است. به دلیل نیاز مادر و جنین به 1000 میلی‌گرم آهن در کل بارداری، مادر باید در نیمه دوم بارداری حتما از قرص آهن استفاده کند.

اما علل دیگری هم برای کم‌خونی مادر وجود دارد، از جمله خونریزی‌هایی که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، مثل خونریزی‌های سه ماهه اول در اثر سقط جنین، حاملگی خارج از رحم، بیماری مول یا خونریزی‌های سه ماهه سوم در اثر کنده‌شدن جفت، جفت سر راهی یا خونریزی‌های حین و بعد از زایمان که بسیار خطرناک بوده و نیاز به بستری کردن بیمار و احتمالا تزریق خون به صورت اورژانسی وجود دارد.

از علل دیگر کم‌خونی در بارداری، کمبود فولات در غذاهای مصرفی است که منجر به نوع خاصی از کم‌خونی می‌شود. این موارد که بسیار نادر هستند معمولا در کسانی پیش می‌آید که از سبزیجات حاوی اسیدفولیک به میزان کافی استفاده نمی‌کنند و بر اساس تشخیص پزشک و با مصرف اسید فولیک به میزان کافی، بیماری کم‌خونی آنها درمان می‌شود.

نوع نادر دیگر کم‌خونی در اثر کمبود ویتامین B12 پیش می‌آید، که در این افراد اغلب سابقه رژیم طولانی گیاهخواری وجود دارد یعنی از گوشت و تخم‌مرغ و شیر به مدت طولانی استفاده نکرده‌اند؛ یا در کسانی که بیماری ژنتیکی خاصی دارند و روده آن‌ها این مواد مغذی را جذب نمی‌کند؛ یا تحت اعمال جراحی خاص روده یا معده قرار گرفته‌اند که دستگاه گوارش آن‌ها دیگر به میزان کافی این مواد را جذب نمی‌کند. در این افراد هم با تجویز ویتامین B12 درمان انجام می‌شود.

نوع دیگر کم‌خونی، کم‌خونی در اثر بیماری‌های مزمن است مثل بیماری مزمن کلیوی یا آرتریت روماتوئید یا بیماری سل که هر کدام درمان خاص خود را دارند.

بهترین زمان برای مصرف قرص آهن، بعد از غذا و شب قبل از خواب است
از انواع دیگر کم‌خونی که به خصوص در شمال کشور شایع است، انواع تالاسمی‌ها هستند. تالاسمی یک نوع اختلال ژنتیکی در ساخت هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون است. این بیماری به دلیل اشکال مختلف ژنتیکی به شکل‌های متفاوتی دیده می‌شود، مثل تالاسمی آلفا یا بتا. این انواع، خود به انواع مینور (خفیف)، اینترمدیا (بینابینی) و ماژور (شدید) تقسیم می‌شوند که در مورد هر یک از آن‌ها، راه درمانی خاصی را انتخاب می‌کنیم. اما مهم این است که بدانیم در این بیماران، به طور ژنتیکی میزان هموگلوبین (که در زنان عادی از 12 به بالا طبیعی است) پایین‌تر از حد طبیعی است و در درمان آن‌ها هم این نکته مد نظر است.
در این مادران مراقبت‌های بیشتری طی بارداری انجام می‌شود، اما لزوما هموگلوبین را به 12 نمی‌رسانیم. در مواردی که در مشاوره ژنتیک پدر و مادر، احتمال ابتلا به تالاسمی ماژور زیاد باشد، می‌توان با نمونه‌برداری از جفت در هفته‌های اول بارداری، به این بیماری در جنین پی برد و تحت نظر پزشک اقدام به سقط جنین کرد.

زنان باردار قبل از خواب، قرص آهن بخورند
نیاز زنان به آهن در دوران بارداری تا دو برابر قبل از بارداری افزایش پیدا می‌کند. این افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ‌وجه از طریق مصرف موادغذایی تأمین نمی‌شود.

مصرف قرص آهن در زنان باردار برای پیشگیری از کم‌خونی فقرآهن، عوارض ناشی از کمبود شدید و متوسط آهن بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است.

مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یبوست داشته باشد به همین دلیل توصیه می‌شود که قرص آهن بعد از غذا مصرف شود تا عوارض مصرف آن کمتر می‌شود.

زنان باردار نباید مصرف قرص آهن را به دلیل عوارض آن قطع کنند، زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا این عوارض قابل تحمل شده یا کلا برطرف خواهند شد.

بهترین زمان برای مصرف قرص آهن، شب قبل از خواب است.

از مصرف همزمان شیر و فرآورده‌های لبنی با قرص آهن خودداری شود، زیرا کلسیم موجود در لبنیات با جذب آهن در بدن تداخل می‌کنند.

نیاز به اسید فولیک نیز در دوران بارداری افزایش می‌یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف قرص آن، از سه ماه یا حداقل یک ماه قبل از بارداری شروع شود.

واژینیسموس

واژینیسموس نام یک بیماری زنانه است که بر توانایی جنسی زنان در رابطه زناشویی تاثیر منفی می گذارد....

در این بیماری، عضلات مهبل یا واژن دچار تنش شدید می شوند و درد ناشی از این حادثه، رابطه زناشویی را غیرممکن می کند. برای آشنایی بیشتر با علل و راه حل این بیماری، گفتگویی داشته ایم با دکتر طاهره افتخار، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد.

▪ خانم دکتر! تعریف طبی «واژینیسموس» چیست؟

ـ واژینیسموس یک اختلال جنسی است که سبب ایجاد مقاربت دردناک می شود. زنانی که این مشکل را دارند، در هنگام رابطه زناشویی دچار درد شدیدی می شوند که علت آن معمولا انقباض شدید عضلات کف لگن است.

▪ و به چه دلیلی این اتفاق می افتد؟

ـ اغلب این اسپاسم ها به دلیل عوامل روحی و روانی است؛ یعنی به علت وجود یک سری اختلالات مانند اختلالات اضطرابی مانند افسردگی، اضطراب، سابقه یک رابطه زناشویی دردناک یا سابقه تجاوز در دوران کودکی و یا باورهای نادرست در مورد رابطه زناشویی که یک زن از اطرافیان و دوستانش شنیده. ترس بیش از حد از همسر به دلیل خشونت های او و سایر مسایل روحی روانی دیگر هم می تواند به طور ناخودآگاه و ناآگاهانه منجر به انقباض عضلات کف لگن و ایجاد درد شود.

▪ یعنی اصلا پای علل جسمی در میان نیست؟

ـ کلا در اختلالات جنسی به ندرت پای علت های جسمی در میان است و در این زمینه هم به نظر نمی رسد که علل جسمی نقشی داشته باشند. ضمن اینکه بیشتر این افراد با روان درمانی بهبود می یابند و مشکل شان حل می شود.

▪ واژینیسموس به جز درد چه علایم دیگری دارد؟

ـ هیچ! البته درجه درد در موارد مختلف، فرق می کند. به عنوان مثال، خانمی ممکن است در ازدواج اول اش که ازدواج ناموفقی بوده یا همسرش، فرد بدخلقی بوده؛ این مشکل را تجربه کند ولی در ازدواج دوم اش چنین مشکلی نداشته باشد. به این حالت، می گوییم: واژینیسموس موقعیتی.

▪ همان طور که اضطراب سبب واژینیسموس می شود، آیا واژینیسموس هم می تواند اضطراب را تشدید کند؟

ـ البته! دو تا از چیزهایی که در خانم ها خیلی مهم است اعتماد به نفس و تصویری است که آنها از بدن شان در ذهن دارند؛ یعنی اینکه زن باید نسبت به اندام، قیافه و شکل خودش احساس خوبی داشته باشد. اگر مردی اندام یا قیافه همسرش را سرزنش کرده و به او بی احترامی کند، در واقع، شخصیت این زن را نابود کرده و اعتماد به نفس او را از بین برده است. هر چه زن اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد، رابطه بهتر و گرم تری با همسرش خواهد داشت.

▪ چه درمان هایی برای واژینیسموس وجود دارد؟

ـ درمان هایی که برای این افراد انجام می دهیم هم درمان های روحی روانی است و هم درمان های فیزیولوژیک. درمان های روحی و روانی به این شکل است که تنش ها و اضطراب های این افراد را پیدا کرده و سعی می کنیم این تنش ها را کم کنیم. تمرینات ریلکسیشن یا آرامش بخشی به آنها می دهیم که این تمرین ها سبب می شود اضطراب فرد کم شده و احساس امنیت کند. خیلی ها برای درمان واژینیسموس جراحی می کنند، در حالی که راه درمان، جراحی نیست.

درمان این است که باورهای غلط را درمان کنیم. برای این منظور، بهتر است زن و شوهر با هم مراجعه کنند چون لازم است که پزشک با همسر این خانم ها هم صحبت کند. یک سری رفتارها و برخوردهایی که با هم دارند اصلاح شود و طوری باشد که خانم در کنار همسرش احساس امنیت کند و بداند که در معرض هیچ آسیبی نیست. به آنها روش هایی آموزش داده می شود که سبب ایجاد یک رابطه عاطفی خیلی نزدیک شود. در کنار این آموزش ها، درمان های فیزیوتراپی هم برای خانم ها می گذاریم. در فیزیوتراپی به بیمار آموزش داده می شود که عضله کف لگن چیست و چرا منقبض می شود. سپس کم کم به وی آموزش می دهیم که چه طور این عضله را شل کند. در کنار اینها ورزش های کف لگن را به فرد آموزش می دهیم که بتواند روی عضلات تسلط و اراده پیدا کند.

در همین آموزش ها خانم باید آناتومی بدن اش را نیز بشناسد و باورهای غلطی که نسبت به بدن اش دارد را اصلاح کند. در کنار همه اینها یک سری تمرینات به زن و شوهر آموزش می دهیم که باید در خانه انجام دهند. با انجام این تمرینات، زن و شوهر هم از نظر عاطفی به هم نزدیک تر می شوند و هم اعتماد زن نسبت به همسرش جلب می شود. بعد از انجام همه مراحل درمان، تقریبا ۹۰ درصد خانم هایی که از این مشکل رنج می برند، درمان می شوند و جالب است که خانم هایی موفقیت بیشتری دارند که همسران شان همکاری لازم را در طی درمان داشته باشند اما اگر همسر همکاری نکند، مشکل حل نمی شود و مزمن می شود.

▪ پس نقش آقایان خیلی مهم است.

ـ بله، دقیقا. تقریبا در تمام مشکلات جنسی که خانم ها از آن رنج می برند و برای درمان به ما مراجعه می کنند، اگر همسر حضور نداشته باشد، درمان فایده ای نخواهد داشت؛ چون درمان این مشکلات دو طرفه است. جالب است که در اختلالات جنسی مردانه هم همین طور است. افرادی که مشکلات نعوظ یا زودانزالی و ... دارند، برای درمان باید با همسران شان نزد پزشک بروند. همان طور که اضطراب در زنان ایجاد واژینیسموس می کند، در مردان نیز سبب ایجاد مشکلات و ناتوانایی های جنسی خواهد شد، بنابراین بهتر است اختلالات روانی تهدیدکننده سلامت جنسی را هر دو با هم حل کنند.

▪ نظرتان در مورد استفاده از ژل یا حمام گرم چیست؟ آیا تاثیری در کاهش انقباضات دردناک دارد؟

ـ این بستگی به شرایط دارد. ممکن است فردی به پزشک مراجعه کند و پزشک برایش ژل یا یک ضداضطراب خفیف تجویز کند و مشکل اش حل شود اما معمولا خانم ها زمانی به پزشک مراجعه می کنند که تقریبا خودشان این مراحل را طی کرده اند و نتیجه ای نگرفته اند.

▪ چه توصیه هایی برای آقایان دارید؟

ـ اولا بهتر است قبل از ازدواج به مراکز مشاوره مراجعه کنند و با یک سری مسایل مانند برخورد با همسر، مراحل نزدیکی و ... آشنا شوند؛ چون خانم ها مثل آقایان نیستند. خانم ها بیشتر عاطفی هستند و مسایل شنیداری برای آنها خیلی مهم است. آنها باید سعی کنند همیشه آرام و مهربان با همسرشان صحبت کنند و اعتماد همسر را نسبت به خود جلب کنند و همان طور که دوست دارند خانم شان همیشه تمیز و آراسته باشد، خودشان هم باید از این اصل پیروی کنند و مطمئنا انجام این کارها برای خودشان هم بهتر است.

دیابت و حاملگی

دیابت یا بیماری قند به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می آید . انسولین ماده ای است که توسط لوزالمعده تولید می شود و باعث می گردد قند یا به عبارتی مهمترین منبع انرژی بدن ، مورد استفاده قرار گیرد .

ما اکنون می دانیم که کلید یک حاملگی سالم برای خانم های مبتلا به دیابت ، کنترل دقیق قند خون است . کنترل قند خون باید پیش از دوران بارداری و در طول دوران بارداری انجام گیرد .

کنترل دقیق قند خون به معنی نگهداری غلظت قند خون نزدیک حد طبیعی است . برای رسیدن به این کنترل ، لازم است تعادل درستی بین مصرف مواد غذایی ، ورزش و تزریق انسولین برقرار گردد ؛ از این رو لازم است قند خونتان را مرتب بررسی کنید . با کنترل قند خون و مراقبتهای درست پزشکی ، احتمال یک حاملگی بدون مشکل و تولد نوزاد سالم همانند یک مادر غیردیابتی خواهد بود .

علی رغم پیشرفتهای اخیر ، در نوزادان متولد شده از مادران دیابتی به ویژه آنهایی که کنترل مطلوب قند خون نداشته اند ، هنوز هم خطر پیدایش نقایص مادرزادی بیشتر است . قند خون و کتون ها که در خون مادر با غلظت بیش از حد طبیعی وجود دارند ، از جفت می گذرند و وارد بدن جنین می شوند و احتمال تولد نوزاد با نقایص مادرزادی را افزایش می دهند . بنابراین کنترل درست قند خون پیش از دوران بارداری بسیار مهم است . در طول ۶ هفته اول حاملگی ، ارگانهای جنین شکل می گیرند .

قند خون در طول این هفته ها بر رشد اندام های جنین اثر می گذارد و می تواند سبب ایجاد نقایص مادرزادی شود . به دلیل افزایش میزان قند خون جنینی ، لوزالمعده جنین انسولین بیشتری می سازد و لی بعد از تولد برای نوزاد توقف ترشح انسولین مشکل است . بنابراین ممکن است سطح قند خون پایین افتد .

● مراقبتهای قبل از بارداری

زمانی که دیابت و مسائل پیرامون آن را به خوبی شناختید ، می توانید برای باردار شدن برنامه ریزی کنید . شما می توانید با اندازه گیری مرتب قند خون و ارتباط دائم با پزشک معالج و پزشک متخصص زنان ، قند خون خود را تحت کنترل درآورید . برای انجام بهترین مراقبتهای قبل از بارداری ، گروههای زیر لازم است به شما کمک کنند .

پزشک معالج شما که برای کنترل دیابت به او مراجعه می کردید .

● متخصص زنان

متخصص تغذیه که برنامه غذایی صحیح را برای رسیدن به کنترل مطلوب قند خون طراحی می نماید .

متخصص آموزش دیابت که شما رابا مسائل مختلف دیابت و مراقبتهای صحیح آن آشنا می سازد .

به خاطر داشته باشید برای داشتن حاملگی سالم لازم است قند خون خود را قبل از بارداری، در طول بارداری و بالاخره پس از زایمان در محدوده طبیعی نگه دارید .

● مصرف قرص های خوراکی پایین آورنده قند خون یا انسولین در طول دوران بارداری

اگر به دیابت نوع ۱ ( دیابت وابسته به انسولین ) مبتلا هستید ، در دوران بارداری ، نیاز بدن شما به انسولین زیاد می شود . این افزایش نیاز به ویژه در ۳ ماه آخر بارداری دیده می شود که به علت وجود هورمون جفت است. هورمون جفت به رشد جنین کمک می کند اما در همان زمان جلوی فعالیت انسولین بدن مادر را می گیرد . در نتیجه نیاز به انسولین افزایش می یابد . اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید ، برنامه درمانی شما عوض می شود . اگر برای کنترل دیابت قرص های خوراکی پایین آورنده قند خون مصرف می کنید ، این قرصها را به علت احتمال مطرح شده برای ایجاد نقایص جنینی نباید در دوران بارداری استفاده نمایید . پزشک شما قبل از باردار شدن ممکن است درمان با انسولین را برای کنترل قند خون شروع کند .

● مصرف غذا در دوران بارداری

اصولاً افراد مبتلا به دیابت برنامه غذایی مرتبی دارند . در طول حاملگی برای پیشگیری از افزایش یا کاهش زیاد غلظت قند خون ، لازم است با متخصص تغذیه و پزشک معالج خود مشورت کنید . با این کار به کنترل قند خون خود کمک می نمایید .

اگر در شروع حاملگی وزن شما بیش از حد معمول بود ، نباید سعی کنید وزن خود را کم نمایید . پزشک و متخصص تغذیه در مورد نحوه افزایش وزن در طول دوران بارداری شما را راهنمایی خواهند کرد . اگر در شروع حاملگی وزن مطلوب داشته باشید انتظار می رود تا پایان بارداری ۱۱ ۷ کیلوگرم اضافه وزن پیدا کنید . خانم های لاغر لازم است افزایش وزن بیشتری در طول بارداری داشته باشند .

● انجام ورزش در دوران بارداری

ورزش به ویژه در دیابتی های نوع ۲ یکی از اصول اساسی درمان است . همان طور که می دانید ورزش همراه با برنامه غذایی صحیح ، در کنترل قند خون نقش اساسی دارد . در مورد ورزش کردن در دوران بارداری حتماً سئوالاتی برایتان مطرح می شود که در این مورد باید با متخصص آموزش دیابت مشورت نمایید . ورزش در دوران بارداری به وضعیت سلامت شما کمک خواهد کرد . اما اگر مبتلا به :

۱) فشارخون بالا

۲) مشکلات چشمی ، کلیوی یا قلبی

۳) آسیب های عروقی دیگر

۴) آسیب اعصاب

هستید ، لازم است در مورد خطرهای ورزش در دوران بارداری ، با پزشک خود مشورت کنید . به طور کلی در دوران بارداری نباید ورزشهای کششی اندام یا به اصطلاح ورزشهای کششی سنگین انجام دهید . بهترین ورزش برای دوران بارداری ، پیاده روی و شنا است .

● زایمان فرد مبتلا به دیابت

نزدیک زمان زایمان ، پزشک جنین را از نظر میزان رشد و وضعیت سلامت بررسی می کند و سپس درباره نحوه زایمان تصمیم می گیرد . ممکن است به طور طبیعی زایمان کنید یا بنا به نظر پزشک زایمان سزارین داشته باشید . نحوه زایمان اثری بر نوزاد ندارد . پزشک تلاش می کند که در طول زایمان و تولد نوزاد ، قند خون شما را کنترل نماید . در شروع زایمان نیاز به انسولین کم می شود به گونه ای که گاهی اوقات در طول زایمان یا حتی ۷۲ ۲۴ ساعت بعد از تولد نوزاد نیز ، به تزریق انسولین احتیاج نیست .

● بعد از تولد نوزاد

بعد از تولد نوزاد بدن شما به علت فعالیت زیاد در دوران بارداری ، به استراحت نیاز دارد . برخی مادران در طول چند هفته اول پس از تولد میزان قند خونشان بهتر می شود و برعکس بعضی دیگر قند خونشان به سرعت بالا می رود ، بنابراین وضعیت کنترل قند خون دراین مدت قابل پیش بینی نیست .

تغذیه نوزاد با شیر مادر برای مادران دیابتی بسیار خوب است اما ممکن است غلظت قند خون قابل پیش بینی نباشد . همچنین ممکن است تغییر در الگوی خواب و غذا سبب افت قند خون شما شود . از این رو همانند دوران قبل از بارداری ، در کنترل قند خون خود کوشا باشید .

● تغذیه نوزاد با شیر مادر

برای پیشگیری از افت قند خون در طول دوران شیردهی لازم است :

▪ قبل یا در طی شیردهی ، یک میان وعده حاوی پروتئین و کربوهیدرات ( ساندویچ ، نان و گوشت و ... ) مصرف کنید .

▪ به مقدار کافی مایعات بنوشید . طوری برنامه ریزی کنید که در حین شیردهی آب یا چای بدون شیرینی مصرف نمایید .

▪ اگر در زمان شیردهی دچار کاهش قند خون شدید ، شیردهی را متوقف سازید و برای برطرف کردن حالت افت قند خون ، یک ماده غذایی مصرف کنید .

▪ اگر به فرزند خود شیر می دهید به انرژی بیشتری نیاز دارید و دراین مورد باید با متخصص تغذیه و پزشک خود مشورت نمایید .

پروستات مشکل پیران یاهمه؟

پروستات غده ای است در مردان که به اندازه یک گردو است. این غده، مایعی ترشح می کند که هنگام انزال اسپرم به آن اضافه می شود.پروستات درست زیر مثانه قرار دارد. این غده قسمت بالای پیش آبراه را در برمی گیرد.پیش آبراه مجرایی است که ادرار را از مثانه و از طریق آلت تناسلی به بیرون هدایت می کند.

بیشتر مردان از وجود غده پروستات بی خبرند مگر آن که مشکلی ایجاد کند! چون این غده می تواند منشأ مشکلاتی برای آنها باشد.بسیاری از اختلالات، پروستات را بزرگ می کند که این امر می تواند موجب مسدود شدن پیش آبراه شود، این انسداد مانع از عبور ادرار شده و سلامتی و گاهی زندگی را تهدید می کند.هر مردی ممکن است دچار این اختلال شود. در سن ۵۰ سالگی ، پروستات اغلب مردان بزرگ می شود، ولی این اختلال می تواند در مردان جوانتر نیز ایجاد شود. معاینات منظم می تواند تشخیص اختلالات پروستات را آسان کند.معاینه می تواند قبل از بروز علائم به شناسایی مشکلات پروستات کمک کند.

وقتی اختلالات پروستات به موقع تشخیص داده شود، درمان قطعی اکثر آنها امکان پذیر است.ممکن است مشکلات مذکور وخیم باشند و علائم پروستات ممکن است نشان دهنده یک مسأله ساده یا یک سرطان خطرناک باشد.رسیدگی پزشکی فوری گاهی ضروری است. اگر مراقبت پزشکی به تأخیر افتد ممکن است مسأله پروستات بدتر شود.در این زمینه با دکتر مهدی کربلاییان و دکتر امیرعباس شادمان یزدی پزشکان مجرب انجمن حمایت از بیماران کبدی ایران گفت وگویی صورت داده ایم که در پی می آید.

* پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: یک عضو عضلانی غددی است که درست زیرمثانه آقایان قرار دارد. وزن آن حدود ۲۰ گرم است. این عضو صرفاً در آقایان وجود دارد و ترشحاتی دارد که از طریق مجرای ادرار دفع می شود و کمک به تکامل و بارور شدن اسپرم در آقایان می کند.

* علائم ناراحتی های پروستات چیست؟

دکتر شادمان:پروستات می تواند دچار اختلالات و بیماری های متفاوتی شود که براساس آن بیماری ها علائم متفاوتی نیز دارد که به طور کلی عبارتند از: ناراحتی مبهم در ناحیه پایین شکم، درد در ناحیه پشت، سوزش ادرار، تکرر ادرار، فوریت در ادرار کردن، تأخیر در ادرار کردن در شروع عمل ادرار، شب ادراری، کاهش قطر جریان ادرار و ادرار قطره قطره را در انتهای عمل ادرار کردن است.سرعت طبیعی جریان ادرار در مردان ۲۵ ۲۰ متر در ثانیه است که در موارد بزرگی خوش خیم یا بدخیم پروستات کاهش می یابد.

* آیا پروستات نیز دچار عفونت می شود؟ و علائم عفونت پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: پروستات نیز دچار عفونت می شود که علائم آن شامل تب، لرز، درد کمر به همراه علائمی مثل سوزش ادرار، شب ادراری، تأخیر در ادرار کردن در شروع عمل ادرار کردن. ادرار قطره قطره در انتهای عمل ادرار کردن و تکرر ادرار می باشد. ترشحات چرکی عفونت پروستات از طریق ادرار دفع می شود که می تواند باعث کدر شدن ادرار بخصوص در ابتدای ادرار می شود.

* درد پروستات چه علت هایی می تواند داشته باشد؟

دکتر کربلاییان: در بعضی از آقایان دردهای پروستاتی و یا لگنی وجود دارد که علل آن می تواند عفونت پروستات، التهاب پروستات، انسداد گردن مثانه، انسداد پیش آبراه پروستاتی و یا مشکلاتی عاطفی باشد که براساس معاینه، آزمایشات اداری و یا کارهای تشخیصی بیشتر تشخیص داده می شود.

* بیماری بزرگ شدن پروستات چیست و در چه سنینی رخ می دهد؟

دکتر شادمان: در ۵۱ درصد آقایان در سنین بین ۶۰ تا ۶۹ سالگی بزرگ شدن خوش خیم پروستات که هیپریلازی نامیده می شود رخ می دهد که به دلیل هورمون مردانه در سنین بالا رخ می دهد. به طور کلی هر مردی که طول عمر کافی داشته باشد نهایتاً دچار هیپریلازی خوش خیم پروستات می شود. این بیماری یک بیماری مزمن است که تغییرات ایجاد شده و علائم آن نیز بی سروصدا و آهسته رخ می دهد.علائم این بیماری به دلیل بزرگ شدن پروستات و انسداد مجاری ادراری می باشد. کاهش فشار و قطر جریان ادرار از اولین و ثابت ترین علائم این بیماری است.

تردید در ادرار کردن، قطع وصل شدن ادرار، قطره قطره آمدن ادرار در انتهای عمل ادرار کردن و تخلیه ناکامل ادرار، شب ادراری و بی اختیاری ادرار از دیگر علائم هیپریلازی ادرار است.در پروستاتهای بسیار بزرگ ممکن است اشکال در حرکت روده (اسهال، یبوست) و کاهش و قطر مدفوع رخ دهد.به دنبال بزرگ شدن مزمن پروستات ممکن است علائم نارسایی کلیه نیز رخ دهد که علائم نارسایی کلیه عبارتند از: افزایش فشار خون، بالا رفتن ضربان قلب و عفونت پرده های اطراف قلب، رنگ پریدگی بستر ناخن و مشکلات عصبی است.

*این بیماری را چگونه می شود تشخیص داد؟

دکتر شادمان: تشخیص این بیماری با معاینه پروستات از طریق مقعد توسط متخصصین مجاری ادراری همراه با آزمایشات ادراری تخصصی و سونوگرافی است.

* درمان بزرگ شدن پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: چندین روش درمانی برای این بیماری وجود دارد که براساس شدت بیماری و علائم آن متخصصین مجاری ادراری از این روش ها جهت درمان این بیماری استفاده می کنند.روش های درمانی عبارتند از عمل جراحی جهت برداشتن غده پروستات، گشاد کردن پروستات با استفاده از بالون از راه پیش آبراه، گرم کردن پروستات یا امواج میکرویو، استفاده از امواج اولتراسونه به شدت بالا یا سوزاندن با سوزن از طریق مجرای ادرار.

* سرطان پروستات بیشتر در چه سنینی بروز می کند؟

دکتر شادمان: سرطان پروستات بیماری سنین پیری می باشد و به ندرت در سنین کمتر از ۴۰ سال رخ می دهد حداکثر احتمال بروز آن در دهه هشتم زندگی است.علت بروز آن مشخص نیست ولی گفته می شود احتمالاً به دلایل اثر هورمونی، عوامل محیطی و تغذیه ای وعوامل عفونی است. اثر هورمون مردانه در ایجاد سرطان پروستات به اثبات رسیده است. به ترتیبی که سرطان پروستات هرگز در افراد اخته رخ نمی دهد.

* علائم سرطان پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: سرطان پروستات به طور موضعی به ندرت علامت می دهد و در اکثر بیماران به صورت اتفاقی کشف می شود.گاهی دردهای استخوانی و علائم عصبی ناشی از در فشار قرار گرفتن نخاع می تواند نشان دهنده سرطان پروستات باشد.

در موارد پیشرفته سرطان پروستات علائم بی اختیاری ادراری، وجود خون در ادرار و علائم انسداد مجاری ادرار رخ می دهد. وجود چنین علائمی در سنین پیری باید مورد توجه قرار گیرند و حتماً به پزشک متخصص مراجعه شود.

* آیا سرطان پروستات قابل درمان است؟

دکتر کربلاییان: در پاسخ باید گفت میزان موفقیت در درمان سرطان پروستات بستگی به میزان پیشرفت این بیماری دارد، چنانچه بیماری زود تشخیص داده شود با عمل جراحی و برداشتن پروستات یا پرتو درمانی شانس زندگی طولانی مدت ۸۰ تا ۹۰ درصد می باشد.

* چند نوع بیماری پروستات وجود دارد؟

دکتر شادمان: سه نوع بیماری پروستات وجود دارد. رشد غده پروستات تا زمان بلوغ بسیار کند است ولی بعد از بلوغ این غده کم کم بزرگ شده و پس از ۴۰ سالگی رشد سریعتری پیدا می کند. این حالت را «هایپر پلازی خوش خیم پروستات» می نامند. اغلب دانشمندان بر این اعتقاد هستند که علت بروز این حالت، تغییرات هورمونی در مردان است. در حدود ۶۰ سالگی، در اکثر مردان، غده پروستات به اندازه ای رشد می کند که ممکن است مانع از خروج طبیعی ادرار شود. در سن ۸۰سالگی در ۸۰% مردان پروستات بزرگ و متورم می شود. به طور کلی هر چه پروستات بزرگتر شود، فشار بیشتری وارد آورده و خروج ادرار را مشکل تر می کند.در حالی که علت اصلی BPH مشخص نشده، به نظر می رسد که بزرگ شدن پروستات منجر به تجمع DTH (دی هیدرو تستسترون)، در پروستات می شود. این هورمون از تستسترون قوی تر بوده واز طریق پیوند یا گیرنده های آندروژن پروستات موجب تکثیر و بزرگ شدن سلولهای پروستات می شود.

افزایش میزان DTH ، همچنین با خطر افزایش سرطان پروستات و بیماری عروق کرونر همراه است. DTH توسط آنزیمی خاص به تستسترون تبدل شده که البته این تبدیل برای رشد پروستات لازم است ولی افزایش فعالیت آنزیم منجر به بزرگی غده می شود.

آنزیم آلفار دوکتاز

راهکارهای درمانی BPH شامل استفاده از فرآورده هایی است که موجب مهار این آنزیم می شود. در آلمان و اتریش فرآورده های گیاهی ساخته شده از گیاه گزنه در ردیف داروهای درجه اول برای درمان BPH ملایم تا متوسط وجود دارد که شامل ۹۰% تمام داروهای تجویز شده برای BPH است.

* عوارض احتمالی چیست؟

دکتر شادمان: مثانه ضعیف ممکن است متسع و به سایر اعضای بدن فشار وارد کند.

التهاب مثانه (سیتیت) که به علت عفونت ناشی از خروج ناقص ادرار ایجاد می شود.

ممکن است آسیب کلیه وگردش خون تصفیه نشده در بدن به دلیل پس زدن ادرار از مثانه به کلیه به وجود آید.

* علائم ونشانه های این بیماری چیست؟

دکتر شادمان: نیاز مکرر به تخلیه ادرار بویژه در شب

نیاز مبرم و اضطراری به ادرار کردن

دشواری در آغاز ادرار

جریان کم فشار ادرار

چکیدن یا قطره قطره آمدن غیر طبیعی ادرار

احساس پر بودن مثانه ولی ناتوانی در ادرار کردن

* روش درمان چگونه است؟

دکتر کربلاییان: درمان دارویی به تحلیل رفتن بافت پروستات یا شل شدن عضلات کمک می کند.

جراحی برای برداشتن بافت اضافی پروستات و کاهش فشار بر پیش آبراه انجام می شود.

اتساع با بادکنک که در آن بادکنک در داخل پیش آبراه قرار داده می شود و متورم می شود تا پیش آبراه را گشاد نماید.

درمانهای جدید شامل جراحی لیزری، جراحی کرایو (منجمد کردن بافت پروستات) و درمان گرمایی با میکرویو (حرارت دادن بافت پروستات یا میکرویو) می باشد.

گوش به زنگ باشید

این علائم حتی بدوم درمان هم ممکن است در نهایت بهبود یابند. افرادی که می خواهند گوش به زنگ بوده و آماده باشند باید حداقل سالی یک بار با معاینه عمومی خود را بررسی کنند.

در صورتی که بیمار دچار عوارض زیر شود باید بلافاصله بررسی شود:

خونریزی

عفونت های مکرر مجرای ادرار

فشار معکوس روی کلیه

دشواری در ادرار کردن

پروستات همان التهاب پروستات است

التهاب پروستات می تواند حاد یا مزمن باشد و در هر سنی مردان را مبتلا سازد.

پروستات حاد

وقتی رخ می دهد که پروستات ناگهان ملتهب شود. گرچه این موارد نادر است ولی می تواند موجب عفونت چرکی و بند آمدن ادرار در موارد وخیم شود.

پروستات مزمن

التهاب مکرر یا دراز مدت پروستات است. این التهاب از التهاب حاد پروستات شایع تر است و معمولاً مانند آن وخیم نیست. التهاب حاد پروستات ممکن است به التهاب مزمن تبدیل شود.

علائم و نشانه ها در پروستات حاد عبارتند از:

فشار

تب

ترشح از آلت تناسلی

تکرار ادرار

دردهای پروستات مزمن عبارتند از:

درد به هنگام نعوظ آلت یا انزال

درد در ناحیه شرمگاهی، کمر، کشاله ران و اندامهای تناسلی

کاهش میل جنسی

انزال زودرس

*عواقب احتمالی التهاب پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان:

بزرگ شدن پروستات

تنگی پیشابراه

کندی یا بند آمدن ادرار

سایر مشکلات جدی مجرای ادرار

درمان در پروستات حاد عبارت است از:

آنتی بیوتیک های خوراکی

تخلیه با سوند

تخلیه با عمل جراحی (در موارد وخیم)

درمان در پروستات مزمن عبارت است از:

درمان با آنتی بیوتیک ها

ماساژ پروستات برای افزایش تخلیه

جراحی (در صورتی که داروها و ماساژ اثربخش نباشند)

درمان بسته به بیماری و بیمار تغییر می کند.

آمیزش برای افزایش تخلیه پروستات پیشنهاد می شود. لگن آب گرم و مصرف نکردن ادویه جات نیز توصیه می شوند.

* سرطان پروستات چگونه به وجود می آید؟

دکتر شادمان: «سرطان پروستات» نوعی بیماری است که در آن سلول های بدخیم از بافت های پروستات نشأت می گیرد و به طور نامنظم و فزاینده ای تکثیر و منجر به افزایش حجم در هر یک از اجزای سلولی غده پروستات می شود.

سرطان پروستات دومین سرطان شایع بعد از سرطان ریه در میان مردان است. اطلاعات آماری و علایم بالینی میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات، مبین سه طیف گسترده روند رشد این بیماری است. سرطان پروستات می تواند دارای رشد آهسته بوده و زمانی طولانی تا بروز علایم بالینی آن داشته باشد. در مواردی دیگر تومور به سرعت رشد کرده و تهاجم تومور به بافت های دیگر امکان پذیرمی شود. در چنین مواردی مدت فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش دامنه آن بسیار کوتاه است. مابین این دو طیف رشد، تومورهایی وجود دارند که سرعت روند رشد آنها در حد متوسطی است.

سرطان پروستات با نشانه های مرتبط با دفع ادرار و یا درد شکم ظاهر می شود. این نشانه ها با علایم بیماری های رایجی مانند عفونت و هیتروفی (بزرگی) خوش خیم پروستات مشترک است.

*علایم هشدار دهنده سرطان پروستات چیست؟

دکترکربلاییان:

ادرار کردن پی در پی یا سخت

جاری شدن ضعیف ادرار

عدم توانایی در ادرار

بی اختیاری ادراری

جریان منقطع و ضعیف ادرار

وجود خون در ادرار

خروج منی همراه با درد

درد مداوم قسمت پایین کمر

سوزش

ناتوانی جنسی

سبب شناسی: سرطان زایی پروستات

علت ابتلا به سرطان پروستات هنوز ناشناخته است اما تحقیقات آماری بالینی، روند بدخیمی بیماری سرطان پروستات را به این عوامل ارتباط می دهد:

سن: سرطان پروستات اغلب در افراد سالمند دیده می شود و افراد زیر ۵۰ سال به ندرت به آن مبتلا می شوند. مردان بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پروستات هستند و باید بیشتر متوجه علایم هشدار دهنده این بیماری باشند.

عوامل ژنتیکی: سابقه ارثی سرطان پروستات عامل مهمی در ابتلا به این سرطان است. وجود سابقه سرطان پروستات بین اعضای نزدیک خانواده از جمله پدر و برادر احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد.

عوامل هورمونی: هورمون های استروئیدی (تستوسترون و آندروژن ها) برای رشد و حفظ و عمل طبیعی آن در مردان بالغ نقش مهمی را ایفا می کند. افزایش میزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسریع روند بدخیمی سرطان پروستات می شود.

تغذیه: رژیم غذایی دارای اثرات بالقوه ای در پیشگیری و یا پیشتازی ایجاد سرطان پروستات به شمار می رود. مطالعات و تحقیقات علمی ثابت کرده اند که سبزیجات حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین C، E به خصوص گوجه فرنگی، عامل محافظتی در مقابل سرطان پروستات تلقی می شوند، در حالی که استفاده از مقادیر زیاد چربی حیوانی عامل مستعد کننده و پیشتاز در ایجاد سرطان پروستات شناخته شده است.

مواد شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی سرطان زا در محیط مانند کادمیم، که در تهیه برخی آلیاژها و باتری کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پیشتاز در ایجاد سرطان پروستات است.بیماری مقاربتی: وجود بیماری های مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزایش می دهد.

الگوهای غربالگر سرطان پروستات

معاینه غده پروستات از طریق معاینه مقعد (examination Digital rectal) از الگوهای غربالگر سرطان پروستات است. در این روش پزشک از داخل مقعد بیمار، غده پروستات را معاینه می کند. وجود سطح خشن و نامنظم بافت از علایم هشدار دهنده سرطان پروستات محسوب می شود.تومورهای سرطانی، آنتی ژن های مشخصی را تولید می کنند که ممکن است از طریق آزمایش خون کشف شوند. آنتی ژنی که به طور کامل توسط غده پروستات تولید می شود، آنتی ژن اختصاصی پروستات (Prostate Specific Antigen, PSA) است. تشخیص سریع سرطان پروستات با اندازه گیری آنتی ژن اختصاصی پروستات از آزمایش های غربالگر این بیماری است. در بیمارانی که مبتلا به سرطان پروستات هستند، مقدار این آنتی ژن در سطح بالاتری است.

البته تنها سطح PSA در آزمایش خون فرد نمایان گر ابتلا به سرطان پروستات نیست.در برخی از موارد عفونت و یا «بزرگی خوش خیم» حجم غده پروستات می تواند سبب افزایش میزان PSA در خون شود. از این رو، ترکیب معاینه مقعد توام با آزمایش، تعیین سطح PSA از طریق خون روش دقیق تری برای تشخیص سرطان پروستات است و برای اطمینان بیشتر در مراحل بعدی آزمایشات دیگری مانند تصویرنگاری باز آوای مغناطیسی (MRI)، سونوگرافی (Utrasound) توموگرافی کامپیوتری (CTSCAN) و نمونه برداری از غده (Biopsy) نیز انجام می گیرد.تشخیص به موقع بیماری، دست کم ۵ سال بیشتر به زندگی مبتلایان به سرطان پروستات اضافه می کند. توصیه می شود مردان در سنین بالای ۴۰ سال سالیانه مورد معاینه غده پروستات از طریق معاینه مقعد قرار گیرند و در سنین بالای ۵۰ سال، هر سال آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات را انجام دهند.

* درمان سرطان پروستات چگونه باید باشد؟

دکتر کربلاییان: با در نظر گرفتن شرایط بیمار ممکن است یک یا ترکیبی از الگوها تجویز شود:

۱ تحت نظر گرفتن بیماری: در این روش بیمار به طور دقیق تحت نظر پزشک قرار می گیرد، بدون این که الگوی درمانی بر روی وی اعمال شود. این روش برای بیمارانی تجویز می شود که جراحی برایشان مفید نیست و یا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسیار کند و آهسته است و در درازمدت تأثیر سویی، بر سلامتی او نخواهد گذاشت.

۲ کرایوتراپی (Cryotherapy): استفاده درمانی از سرمای شدید، در این روش سوند (Probe) سونوگرافی به داخل مقعد انداخته می شود تا پزشک تصویر محل مورد نظر را بر روی صفحه ببیند. در این روش پزشک با انداختن سوند درون غده پروستات از طریق شکاف کوچکی بین مقعد و کیسه حاوی بیضه ها نیتروژن مایع را به غده پروستات هدایت می کند. نیتروژن مایع در داخل بافت، منجر به انجماد بافت و انهدام سلول های سرطانی بافت غده پروستات می شود. کرایوتراپی روشی موثر برای درمان مقاطع کوچک ابتلا به سرطان است. احتمال آسیب دیدگی مثانه و التهاب دستگاه تناسلی از عوارض جانبی این روش است.

۳ شیمی درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی، منجر به انهدام سلول های سرطانی می شود، عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبول های سفید خون، ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان.

۴ رادیوتراپی: از آنجایی که تومور ممکن است بافت های اطراف غده پروستات را در بر گرفته باشد انجام جراحی و برداشتن غده پروستات کافی نیست و هر تظاهری از وجود PSA در آزمایش حاکی از گستردگی تومور است. در چنین وضعیتی الگوهای درمانی وسیع تری مانند رادیوتراپی پیگیری می شود. هدف از رادیوتراپی کنترل رشد سلول های سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد.رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می گیرد. اشعه از چند زاویه مختلف از خارج از بدن به تومور هدایت می شود. این روش کاملاً بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بیمار عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو را گزارش می دهد. اثرات اشعه ممکن است واکنش های پوستی به صورت التهاب شدن، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب های عروقی و تنفسی می تواند از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی باشد. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خون ساز بدن و کاهش گلبول های سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتاً بروز عفونت شود.

۵ رادیوتراپی داخلی یا براکی تراپی (Brachy therapy): براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج های نازک مواد یونیزه در بدن بیمار کاشته می شود.

۶ هورمون درمانی: از آنجا که هورمون تستوسترون به رشد سرطان غده پروستات کمک می کند، هدف از هورمون درمانی کاهش هورمون جنسی در بدن است. این روش با به کارگیری داروهای ضد تستوسترون انجام می گیرد و شامل تجویز هورمون استروژن به عنوان قرص است که تأثیر ضدتستوسترون دارد.عوارض جانبی استفاده از قرص های حاوی استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص ها از بین می رود.جلوگیری از مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات با تشخیص زودرس امکان پذیر است. اکنون با اطلاعات و روش های جدید الگوهای درمانی، برای درصد بالایی از بیماران مبتلا به سرطان پروستات، امکان بهبودی کامل فراهم شده است