پروستات مشکل پیران یاهمه؟

پروستات غده ای است در مردان که به اندازه یک گردو است. این غده، مایعی ترشح می کند که هنگام انزال اسپرم به آن اضافه می شود.پروستات درست زیر مثانه قرار دارد. این غده قسمت بالای پیش آبراه را در برمی گیرد.پیش آبراه مجرایی است که ادرار را از مثانه و از طریق آلت تناسلی به بیرون هدایت می کند.

بیشتر مردان از وجود غده پروستات بی خبرند مگر آن که مشکلی ایجاد کند! چون این غده می تواند منشأ مشکلاتی برای آنها باشد.بسیاری از اختلالات، پروستات را بزرگ می کند که این امر می تواند موجب مسدود شدن پیش آبراه شود، این انسداد مانع از عبور ادرار شده و سلامتی و گاهی زندگی را تهدید می کند.هر مردی ممکن است دچار این اختلال شود. در سن ۵۰ سالگی ، پروستات اغلب مردان بزرگ می شود، ولی این اختلال می تواند در مردان جوانتر نیز ایجاد شود. معاینات منظم می تواند تشخیص اختلالات پروستات را آسان کند.معاینه می تواند قبل از بروز علائم به شناسایی مشکلات پروستات کمک کند.

وقتی اختلالات پروستات به موقع تشخیص داده شود، درمان قطعی اکثر آنها امکان پذیر است.ممکن است مشکلات مذکور وخیم باشند و علائم پروستات ممکن است نشان دهنده یک مسأله ساده یا یک سرطان خطرناک باشد.رسیدگی پزشکی فوری گاهی ضروری است. اگر مراقبت پزشکی به تأخیر افتد ممکن است مسأله پروستات بدتر شود.در این زمینه با دکتر مهدی کربلاییان و دکتر امیرعباس شادمان یزدی پزشکان مجرب انجمن حمایت از بیماران کبدی ایران گفت وگویی صورت داده ایم که در پی می آید.

* پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: یک عضو عضلانی غددی است که درست زیرمثانه آقایان قرار دارد. وزن آن حدود ۲۰ گرم است. این عضو صرفاً در آقایان وجود دارد و ترشحاتی دارد که از طریق مجرای ادرار دفع می شود و کمک به تکامل و بارور شدن اسپرم در آقایان می کند.

* علائم ناراحتی های پروستات چیست؟

دکتر شادمان:پروستات می تواند دچار اختلالات و بیماری های متفاوتی شود که براساس آن بیماری ها علائم متفاوتی نیز دارد که به طور کلی عبارتند از: ناراحتی مبهم در ناحیه پایین شکم، درد در ناحیه پشت، سوزش ادرار، تکرر ادرار، فوریت در ادرار کردن، تأخیر در ادرار کردن در شروع عمل ادرار، شب ادراری، کاهش قطر جریان ادرار و ادرار قطره قطره را در انتهای عمل ادرار کردن است.سرعت طبیعی جریان ادرار در مردان ۲۵ ۲۰ متر در ثانیه است که در موارد بزرگی خوش خیم یا بدخیم پروستات کاهش می یابد.

* آیا پروستات نیز دچار عفونت می شود؟ و علائم عفونت پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: پروستات نیز دچار عفونت می شود که علائم آن شامل تب، لرز، درد کمر به همراه علائمی مثل سوزش ادرار، شب ادراری، تأخیر در ادرار کردن در شروع عمل ادرار کردن. ادرار قطره قطره در انتهای عمل ادرار کردن و تکرر ادرار می باشد. ترشحات چرکی عفونت پروستات از طریق ادرار دفع می شود که می تواند باعث کدر شدن ادرار بخصوص در ابتدای ادرار می شود.

* درد پروستات چه علت هایی می تواند داشته باشد؟

دکتر کربلاییان: در بعضی از آقایان دردهای پروستاتی و یا لگنی وجود دارد که علل آن می تواند عفونت پروستات، التهاب پروستات، انسداد گردن مثانه، انسداد پیش آبراه پروستاتی و یا مشکلاتی عاطفی باشد که براساس معاینه، آزمایشات اداری و یا کارهای تشخیصی بیشتر تشخیص داده می شود.

* بیماری بزرگ شدن پروستات چیست و در چه سنینی رخ می دهد؟

دکتر شادمان: در ۵۱ درصد آقایان در سنین بین ۶۰ تا ۶۹ سالگی بزرگ شدن خوش خیم پروستات که هیپریلازی نامیده می شود رخ می دهد که به دلیل هورمون مردانه در سنین بالا رخ می دهد. به طور کلی هر مردی که طول عمر کافی داشته باشد نهایتاً دچار هیپریلازی خوش خیم پروستات می شود. این بیماری یک بیماری مزمن است که تغییرات ایجاد شده و علائم آن نیز بی سروصدا و آهسته رخ می دهد.علائم این بیماری به دلیل بزرگ شدن پروستات و انسداد مجاری ادراری می باشد. کاهش فشار و قطر جریان ادرار از اولین و ثابت ترین علائم این بیماری است.

تردید در ادرار کردن، قطع وصل شدن ادرار، قطره قطره آمدن ادرار در انتهای عمل ادرار کردن و تخلیه ناکامل ادرار، شب ادراری و بی اختیاری ادرار از دیگر علائم هیپریلازی ادرار است.در پروستاتهای بسیار بزرگ ممکن است اشکال در حرکت روده (اسهال، یبوست) و کاهش و قطر مدفوع رخ دهد.به دنبال بزرگ شدن مزمن پروستات ممکن است علائم نارسایی کلیه نیز رخ دهد که علائم نارسایی کلیه عبارتند از: افزایش فشار خون، بالا رفتن ضربان قلب و عفونت پرده های اطراف قلب، رنگ پریدگی بستر ناخن و مشکلات عصبی است.

*این بیماری را چگونه می شود تشخیص داد؟

دکتر شادمان: تشخیص این بیماری با معاینه پروستات از طریق مقعد توسط متخصصین مجاری ادراری همراه با آزمایشات ادراری تخصصی و سونوگرافی است.

* درمان بزرگ شدن پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: چندین روش درمانی برای این بیماری وجود دارد که براساس شدت بیماری و علائم آن متخصصین مجاری ادراری از این روش ها جهت درمان این بیماری استفاده می کنند.روش های درمانی عبارتند از عمل جراحی جهت برداشتن غده پروستات، گشاد کردن پروستات با استفاده از بالون از راه پیش آبراه، گرم کردن پروستات یا امواج میکرویو، استفاده از امواج اولتراسونه به شدت بالا یا سوزاندن با سوزن از طریق مجرای ادرار.

* سرطان پروستات بیشتر در چه سنینی بروز می کند؟

دکتر شادمان: سرطان پروستات بیماری سنین پیری می باشد و به ندرت در سنین کمتر از ۴۰ سال رخ می دهد حداکثر احتمال بروز آن در دهه هشتم زندگی است.علت بروز آن مشخص نیست ولی گفته می شود احتمالاً به دلایل اثر هورمونی، عوامل محیطی و تغذیه ای وعوامل عفونی است. اثر هورمون مردانه در ایجاد سرطان پروستات به اثبات رسیده است. به ترتیبی که سرطان پروستات هرگز در افراد اخته رخ نمی دهد.

* علائم سرطان پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان: سرطان پروستات به طور موضعی به ندرت علامت می دهد و در اکثر بیماران به صورت اتفاقی کشف می شود.گاهی دردهای استخوانی و علائم عصبی ناشی از در فشار قرار گرفتن نخاع می تواند نشان دهنده سرطان پروستات باشد.

در موارد پیشرفته سرطان پروستات علائم بی اختیاری ادراری، وجود خون در ادرار و علائم انسداد مجاری ادرار رخ می دهد. وجود چنین علائمی در سنین پیری باید مورد توجه قرار گیرند و حتماً به پزشک متخصص مراجعه شود.

* آیا سرطان پروستات قابل درمان است؟

دکتر کربلاییان: در پاسخ باید گفت میزان موفقیت در درمان سرطان پروستات بستگی به میزان پیشرفت این بیماری دارد، چنانچه بیماری زود تشخیص داده شود با عمل جراحی و برداشتن پروستات یا پرتو درمانی شانس زندگی طولانی مدت ۸۰ تا ۹۰ درصد می باشد.

* چند نوع بیماری پروستات وجود دارد؟

دکتر شادمان: سه نوع بیماری پروستات وجود دارد. رشد غده پروستات تا زمان بلوغ بسیار کند است ولی بعد از بلوغ این غده کم کم بزرگ شده و پس از ۴۰ سالگی رشد سریعتری پیدا می کند. این حالت را «هایپر پلازی خوش خیم پروستات» می نامند. اغلب دانشمندان بر این اعتقاد هستند که علت بروز این حالت، تغییرات هورمونی در مردان است. در حدود ۶۰ سالگی، در اکثر مردان، غده پروستات به اندازه ای رشد می کند که ممکن است مانع از خروج طبیعی ادرار شود. در سن ۸۰سالگی در ۸۰% مردان پروستات بزرگ و متورم می شود. به طور کلی هر چه پروستات بزرگتر شود، فشار بیشتری وارد آورده و خروج ادرار را مشکل تر می کند.در حالی که علت اصلی BPH مشخص نشده، به نظر می رسد که بزرگ شدن پروستات منجر به تجمع DTH (دی هیدرو تستسترون)، در پروستات می شود. این هورمون از تستسترون قوی تر بوده واز طریق پیوند یا گیرنده های آندروژن پروستات موجب تکثیر و بزرگ شدن سلولهای پروستات می شود.

افزایش میزان DTH ، همچنین با خطر افزایش سرطان پروستات و بیماری عروق کرونر همراه است. DTH توسط آنزیمی خاص به تستسترون تبدل شده که البته این تبدیل برای رشد پروستات لازم است ولی افزایش فعالیت آنزیم منجر به بزرگی غده می شود.

آنزیم آلفار دوکتاز

راهکارهای درمانی BPH شامل استفاده از فرآورده هایی است که موجب مهار این آنزیم می شود. در آلمان و اتریش فرآورده های گیاهی ساخته شده از گیاه گزنه در ردیف داروهای درجه اول برای درمان BPH ملایم تا متوسط وجود دارد که شامل ۹۰% تمام داروهای تجویز شده برای BPH است.

* عوارض احتمالی چیست؟

دکتر شادمان: مثانه ضعیف ممکن است متسع و به سایر اعضای بدن فشار وارد کند.

التهاب مثانه (سیتیت) که به علت عفونت ناشی از خروج ناقص ادرار ایجاد می شود.

ممکن است آسیب کلیه وگردش خون تصفیه نشده در بدن به دلیل پس زدن ادرار از مثانه به کلیه به وجود آید.

* علائم ونشانه های این بیماری چیست؟

دکتر شادمان: نیاز مکرر به تخلیه ادرار بویژه در شب

نیاز مبرم و اضطراری به ادرار کردن

دشواری در آغاز ادرار

جریان کم فشار ادرار

چکیدن یا قطره قطره آمدن غیر طبیعی ادرار

احساس پر بودن مثانه ولی ناتوانی در ادرار کردن

* روش درمان چگونه است؟

دکتر کربلاییان: درمان دارویی به تحلیل رفتن بافت پروستات یا شل شدن عضلات کمک می کند.

جراحی برای برداشتن بافت اضافی پروستات و کاهش فشار بر پیش آبراه انجام می شود.

اتساع با بادکنک که در آن بادکنک در داخل پیش آبراه قرار داده می شود و متورم می شود تا پیش آبراه را گشاد نماید.

درمانهای جدید شامل جراحی لیزری، جراحی کرایو (منجمد کردن بافت پروستات) و درمان گرمایی با میکرویو (حرارت دادن بافت پروستات یا میکرویو) می باشد.

گوش به زنگ باشید

این علائم حتی بدوم درمان هم ممکن است در نهایت بهبود یابند. افرادی که می خواهند گوش به زنگ بوده و آماده باشند باید حداقل سالی یک بار با معاینه عمومی خود را بررسی کنند.

در صورتی که بیمار دچار عوارض زیر شود باید بلافاصله بررسی شود:

خونریزی

عفونت های مکرر مجرای ادرار

فشار معکوس روی کلیه

دشواری در ادرار کردن

پروستات همان التهاب پروستات است

التهاب پروستات می تواند حاد یا مزمن باشد و در هر سنی مردان را مبتلا سازد.

پروستات حاد

وقتی رخ می دهد که پروستات ناگهان ملتهب شود. گرچه این موارد نادر است ولی می تواند موجب عفونت چرکی و بند آمدن ادرار در موارد وخیم شود.

پروستات مزمن

التهاب مکرر یا دراز مدت پروستات است. این التهاب از التهاب حاد پروستات شایع تر است و معمولاً مانند آن وخیم نیست. التهاب حاد پروستات ممکن است به التهاب مزمن تبدیل شود.

علائم و نشانه ها در پروستات حاد عبارتند از:

فشار

تب

ترشح از آلت تناسلی

تکرار ادرار

دردهای پروستات مزمن عبارتند از:

درد به هنگام نعوظ آلت یا انزال

درد در ناحیه شرمگاهی، کمر، کشاله ران و اندامهای تناسلی

کاهش میل جنسی

انزال زودرس

*عواقب احتمالی التهاب پروستات چیست؟

دکتر کربلاییان:

بزرگ شدن پروستات

تنگی پیشابراه

کندی یا بند آمدن ادرار

سایر مشکلات جدی مجرای ادرار

درمان در پروستات حاد عبارت است از:

آنتی بیوتیک های خوراکی

تخلیه با سوند

تخلیه با عمل جراحی (در موارد وخیم)

درمان در پروستات مزمن عبارت است از:

درمان با آنتی بیوتیک ها

ماساژ پروستات برای افزایش تخلیه

جراحی (در صورتی که داروها و ماساژ اثربخش نباشند)

درمان بسته به بیماری و بیمار تغییر می کند.

آمیزش برای افزایش تخلیه پروستات پیشنهاد می شود. لگن آب گرم و مصرف نکردن ادویه جات نیز توصیه می شوند.

* سرطان پروستات چگونه به وجود می آید؟

دکتر شادمان: «سرطان پروستات» نوعی بیماری است که در آن سلول های بدخیم از بافت های پروستات نشأت می گیرد و به طور نامنظم و فزاینده ای تکثیر و منجر به افزایش حجم در هر یک از اجزای سلولی غده پروستات می شود.

سرطان پروستات دومین سرطان شایع بعد از سرطان ریه در میان مردان است. اطلاعات آماری و علایم بالینی میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات، مبین سه طیف گسترده روند رشد این بیماری است. سرطان پروستات می تواند دارای رشد آهسته بوده و زمانی طولانی تا بروز علایم بالینی آن داشته باشد. در مواردی دیگر تومور به سرعت رشد کرده و تهاجم تومور به بافت های دیگر امکان پذیرمی شود. در چنین مواردی مدت فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش دامنه آن بسیار کوتاه است. مابین این دو طیف رشد، تومورهایی وجود دارند که سرعت روند رشد آنها در حد متوسطی است.

سرطان پروستات با نشانه های مرتبط با دفع ادرار و یا درد شکم ظاهر می شود. این نشانه ها با علایم بیماری های رایجی مانند عفونت و هیتروفی (بزرگی) خوش خیم پروستات مشترک است.

*علایم هشدار دهنده سرطان پروستات چیست؟

دکترکربلاییان:

ادرار کردن پی در پی یا سخت

جاری شدن ضعیف ادرار

عدم توانایی در ادرار

بی اختیاری ادراری

جریان منقطع و ضعیف ادرار

وجود خون در ادرار

خروج منی همراه با درد

درد مداوم قسمت پایین کمر

سوزش

ناتوانی جنسی

سبب شناسی: سرطان زایی پروستات

علت ابتلا به سرطان پروستات هنوز ناشناخته است اما تحقیقات آماری بالینی، روند بدخیمی بیماری سرطان پروستات را به این عوامل ارتباط می دهد:

سن: سرطان پروستات اغلب در افراد سالمند دیده می شود و افراد زیر ۵۰ سال به ندرت به آن مبتلا می شوند. مردان بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پروستات هستند و باید بیشتر متوجه علایم هشدار دهنده این بیماری باشند.

عوامل ژنتیکی: سابقه ارثی سرطان پروستات عامل مهمی در ابتلا به این سرطان است. وجود سابقه سرطان پروستات بین اعضای نزدیک خانواده از جمله پدر و برادر احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد.

عوامل هورمونی: هورمون های استروئیدی (تستوسترون و آندروژن ها) برای رشد و حفظ و عمل طبیعی آن در مردان بالغ نقش مهمی را ایفا می کند. افزایش میزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسریع روند بدخیمی سرطان پروستات می شود.

تغذیه: رژیم غذایی دارای اثرات بالقوه ای در پیشگیری و یا پیشتازی ایجاد سرطان پروستات به شمار می رود. مطالعات و تحقیقات علمی ثابت کرده اند که سبزیجات حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین C، E به خصوص گوجه فرنگی، عامل محافظتی در مقابل سرطان پروستات تلقی می شوند، در حالی که استفاده از مقادیر زیاد چربی حیوانی عامل مستعد کننده و پیشتاز در ایجاد سرطان پروستات شناخته شده است.

مواد شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی سرطان زا در محیط مانند کادمیم، که در تهیه برخی آلیاژها و باتری کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پیشتاز در ایجاد سرطان پروستات است.بیماری مقاربتی: وجود بیماری های مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزایش می دهد.

الگوهای غربالگر سرطان پروستات

معاینه غده پروستات از طریق معاینه مقعد (examination Digital rectal) از الگوهای غربالگر سرطان پروستات است. در این روش پزشک از داخل مقعد بیمار، غده پروستات را معاینه می کند. وجود سطح خشن و نامنظم بافت از علایم هشدار دهنده سرطان پروستات محسوب می شود.تومورهای سرطانی، آنتی ژن های مشخصی را تولید می کنند که ممکن است از طریق آزمایش خون کشف شوند. آنتی ژنی که به طور کامل توسط غده پروستات تولید می شود، آنتی ژن اختصاصی پروستات (Prostate Specific Antigen, PSA) است. تشخیص سریع سرطان پروستات با اندازه گیری آنتی ژن اختصاصی پروستات از آزمایش های غربالگر این بیماری است. در بیمارانی که مبتلا به سرطان پروستات هستند، مقدار این آنتی ژن در سطح بالاتری است.

البته تنها سطح PSA در آزمایش خون فرد نمایان گر ابتلا به سرطان پروستات نیست.در برخی از موارد عفونت و یا «بزرگی خوش خیم» حجم غده پروستات می تواند سبب افزایش میزان PSA در خون شود. از این رو، ترکیب معاینه مقعد توام با آزمایش، تعیین سطح PSA از طریق خون روش دقیق تری برای تشخیص سرطان پروستات است و برای اطمینان بیشتر در مراحل بعدی آزمایشات دیگری مانند تصویرنگاری باز آوای مغناطیسی (MRI)، سونوگرافی (Utrasound) توموگرافی کامپیوتری (CTSCAN) و نمونه برداری از غده (Biopsy) نیز انجام می گیرد.تشخیص به موقع بیماری، دست کم ۵ سال بیشتر به زندگی مبتلایان به سرطان پروستات اضافه می کند. توصیه می شود مردان در سنین بالای ۴۰ سال سالیانه مورد معاینه غده پروستات از طریق معاینه مقعد قرار گیرند و در سنین بالای ۵۰ سال، هر سال آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات را انجام دهند.

* درمان سرطان پروستات چگونه باید باشد؟

دکتر کربلاییان: با در نظر گرفتن شرایط بیمار ممکن است یک یا ترکیبی از الگوها تجویز شود:

۱ تحت نظر گرفتن بیماری: در این روش بیمار به طور دقیق تحت نظر پزشک قرار می گیرد، بدون این که الگوی درمانی بر روی وی اعمال شود. این روش برای بیمارانی تجویز می شود که جراحی برایشان مفید نیست و یا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسیار کند و آهسته است و در درازمدت تأثیر سویی، بر سلامتی او نخواهد گذاشت.

۲ کرایوتراپی (Cryotherapy): استفاده درمانی از سرمای شدید، در این روش سوند (Probe) سونوگرافی به داخل مقعد انداخته می شود تا پزشک تصویر محل مورد نظر را بر روی صفحه ببیند. در این روش پزشک با انداختن سوند درون غده پروستات از طریق شکاف کوچکی بین مقعد و کیسه حاوی بیضه ها نیتروژن مایع را به غده پروستات هدایت می کند. نیتروژن مایع در داخل بافت، منجر به انجماد بافت و انهدام سلول های سرطانی بافت غده پروستات می شود. کرایوتراپی روشی موثر برای درمان مقاطع کوچک ابتلا به سرطان است. احتمال آسیب دیدگی مثانه و التهاب دستگاه تناسلی از عوارض جانبی این روش است.

۳ شیمی درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی، منجر به انهدام سلول های سرطانی می شود، عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبول های سفید خون، ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان.

۴ رادیوتراپی: از آنجایی که تومور ممکن است بافت های اطراف غده پروستات را در بر گرفته باشد انجام جراحی و برداشتن غده پروستات کافی نیست و هر تظاهری از وجود PSA در آزمایش حاکی از گستردگی تومور است. در چنین وضعیتی الگوهای درمانی وسیع تری مانند رادیوتراپی پیگیری می شود. هدف از رادیوتراپی کنترل رشد سلول های سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد.رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می گیرد. اشعه از چند زاویه مختلف از خارج از بدن به تومور هدایت می شود. این روش کاملاً بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بیمار عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو را گزارش می دهد. اثرات اشعه ممکن است واکنش های پوستی به صورت التهاب شدن، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب های عروقی و تنفسی می تواند از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی باشد. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خون ساز بدن و کاهش گلبول های سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتاً بروز عفونت شود.

۵ رادیوتراپی داخلی یا براکی تراپی (Brachy therapy): براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج های نازک مواد یونیزه در بدن بیمار کاشته می شود.

۶ هورمون درمانی: از آنجا که هورمون تستوسترون به رشد سرطان غده پروستات کمک می کند، هدف از هورمون درمانی کاهش هورمون جنسی در بدن است. این روش با به کارگیری داروهای ضد تستوسترون انجام می گیرد و شامل تجویز هورمون استروژن به عنوان قرص است که تأثیر ضدتستوسترون دارد.عوارض جانبی استفاده از قرص های حاوی استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص ها از بین می رود.جلوگیری از مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات با تشخیص زودرس امکان پذیر است. اکنون با اطلاعات و روش های جدید الگوهای درمانی، برای درصد بالایی از بیماران مبتلا به سرطان پروستات، امکان بهبودی کامل فراهم شده است