عوارض هپارین سدیم ( HEPARIN SODIUM )

هپارین سدیم

نام ژنریک: هپارین سدیم

نام تجاری: هپارودیک ®

شکل دارویی: • آمپول ۵۰۰۰ واحد در ۱ میلی لیتر • آمپول ۱۰،۰۰۰ واحد در ۱ میلی لیتر
طبقه بندی فارماکولوژیک: ضد انعقاد
طبقه بندی درمانی: ضد انعقاد
طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C

مکانیزم اثر:

هپارین‌، بصورت‌ غیرمستقیم‌ درجایگاههای‌ متعدد در هر دو راه‌ داخلی‌ و خارجی‌ انعقاد خون‌ اثر کرده‌ و عمل‌ مهارکننده‌ آنتی‌ ترومبین‌ III (کوفاکتور هپارین‌)را بر چندین‌ فاکتور انعقادی‌ فعال‌ شده‌، از جمله‌ ترومبین‌ (فاکتور Ha) و فاکتورهای‌IXa، Xa، XlA، Xlla تشدید می‌کند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، مهار فاکتور فعال‌ شده‌ Xaبا تولید ترومبین ‌تداخل‌ کرده‌ و در نتیجه‌ اعمال‌ مختلف‌ ترومبین‌ را در انعقاد خون‌ مهار می‌کند. هپارین‌ همچنین‌ تشکیل‌ کمپلکس ‌آنتی‌ترومبین‌ III ـ ترومبین‌ را تسریع‌ می‌نماید و با این‌ عمل‌، ترومبین‌ را غیر فعال‌کرده‌ و مانع‌ تبدیل‌ فیبرینوژن‌ به‌ فیبرین‌می‌گردد. هپارین‌ از طریق‌ مهار فعال‌ شدن‌ فاکتورهای‌ تثبیت‌ کننده‌ فیبرین‌ توسط ترومبین‌، از تشکیل‌ لخته‌ فیبرینی‌ پایدار جلوگیری‌ می‌کند.

فارماکولوژی

اثر ضد انعقاد: هپارین ، تشکیل کمپلکس آنتی ترومبین III- ترومبین را تسریع می کند.این دارو ترومبین را غیر فعال می کند و موجب مهار تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می شود.

فارماکوکینتیک:

پیوند هپارین‌ به‌ پروتئین ‌بسیار زیاد است‌.

متابولیسم‌ دارو کبدی ‌است‌.

نیمه‌ عمر هپارین‌ بطور متوسط ۱/۵ساعت‌ است‌.

در صورت‌ تزریق‌ مستقیم ‌وریدی‌، شروع‌ اثر دارو فوری‌ است‌.

در تزریق‌ زیر جلدی‌، شروع‌ اثر معمولا بین‌ ۲۰ تا ۶۰ دقیقه‌ و تابع‌ وضعیت‌ بیمار است‌.

دارو معمولا بصورت‌ متابولیت‌ و از طریق‌ کلیه‌ دفع‌ می‌شود.

جذب: با تزریق زیر جلدی متغیر می باشد.
پخش: بطور گسترده به لیپو پروتئین ها ،گلوبولین ها و فیبرینوژن پیوند می یابد.از جفت عبور نمی کند.
متابولیسم: اگرچه متابولیسم این دارو کاملا مشخص نشده است.ولی به نظر می رسد توسط سیستم رتیکولوآندوتلیال از خون برداشت می شودو مقداری از متابولیسم آن نیز در کبد انجام می گیرد.
دفع: اطلاعات کمی درباره دفع دارو در دست است.مقدار کمی از آن بصورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می شود.این دارو در شیر ترشح نمی شود.نیمه عمر پلاسمایی آن بین ۲-۱ ساعت است.

موارد مصرف:

• هپارین‌ در پیشگیری‌ و درمان‌ ترومبوز وریدهای‌ عمقی‌ و ترومبوآمبولی‌ ریوی‌، پیشگیری‌ از ترومبوآمبولی‌، جلوگیری‌ از انعقاد خون‌ در گردش‌ خون‌ خارج‌ بدن‌ طی‌ جراحی‌ قلب‌ و روشهای‌ دیالیز، به‌ عنوان‌ داروی‌ کمکی‌ در درمان‌ آمبولی‌ شریانی‌ محیطی‌ و کاهش‌ خطر بروز ترومبوز مغزی‌ و مرگ‌ در بیمارانی‌ که‌ دچار حمله‌ پیشرونده‌ شدید و ناگهانی‌ می‌شوند، مصرف‌ می‌شود.
• ترومبوز وریدهای عمقی،آمبولی ریوی
• پیشگیری از آمبولی، بعد از MI، ترومبوز مغزی بدنبال سکته مغزی، لخته در بطن چپ
• مصرف در جراحی باز قلب
• انعقاد منتشر داخل عروقی
• باز نگه داشتن کاتترهای داخل وریدی
• آنژین ناپایدار
• اثر ضد انعقادی در ترنسفیوژن خون و نمونه های خونی

مقدارمصرف:

بزرگسالان‌: برنامه‌ درمانی‌ بامقدار کامل‌: از راه‌ زیر جلدی‌، ابتدا ۲۰/۰۰۰ ـ ۱۰/۰۰۰واحد بصورت‌ عمیق‌ (داخل‌ چربی‌) و سپس‌هر ۸ ساعت‌ ۱۰/۰۰۰ ـ ۸۰۰۰ واحد یا هر ۱۲ساعت‌ ۲۰/۰۰۰ ـ ۱۵/۰۰۰ واحد یا با توجه ‌به‌ نتایج‌ آزمونهای‌ انعقادی‌ تزریق ‌می‌شود.

از راه‌ وریدی‌، ابتدا ۱۰/۰۰۰ واحدو سپس‌ هر ۶ ـ ۴ ساعت‌ ۱۰/۰۰۰ ـ ۵۰۰۰واحد یا u/kg 100 هر ۴ ساعت‌ یا با توجه‌ به ‌نتایج‌ آزمونهای‌ انعقادی‌ تزریق‌ می‌شود.

از راه‌ انفوزیون‌ وریدی‌، مقدار ۴۰/۰۰۰ ـ ۲۰/۰۰۰ واحد در ۱۰۰۰ میلی‌لیتر محلول‌ کلرور سدیم‌ ایزوتونیک‌ تزریقی‌ درمدت‌ زمان‌ بیش‌ از ۲۴ ساعت‌ مصرف ‌می‌شود. سرعت‌ انفوزیون‌، اغلب‌ ۱۰۰۰واحد در هر ساعت‌ است‌.

برنامه‌ درمانی‌ با مقادیر کم‌:

مقدار ۵۰۰۰ واحد ۲ ساعت‌ قبل‌ از جراحی‌و ۱۲ ـ ۸ ساعت‌ پس‌ از آن‌ بمدت‌ حداکثر ۷روز بصورت‌ زیر جلدی‌ عمیق‌ (داخل‌چربی‌) تزریق‌ می‌شود.

کودکان‌:

از راه‌ وریدی‌، ابتدا u/kg 50 وسپس‌ u/kg 100 ـ ۵۰ هر ۴ ساعت‌ یا براساس‌ نتایج‌ آزمونهای‌ انعقادی‌ تزریق‌می‌شود. از راه‌ انفوزیون‌ وریدی‌، ابتدا۵۰u/kg بصورت‌ مقدار حمله‌ای‌ و سپس‌۱۰۰ u/kg هر ۴ ساعت‌ یا براساس‌ نتایج ‌آزمونهای‌ انعقادی‌ تزریق‌ می‌شود.

موارد منع مصرف:

خونریزی فعال همراه با دیسکرازی خونی یا تمایل به خونریزی مانند هموفیلی ، ترومبو سیتوپنی،یا بیماری کبدی همراه با کمی پروترومبین خون، موارد مشکوک به خونریزی داخل جمجمه ای ،ترومبوفلبیت چرکی،ضایعات اولسراتیو غیر قابل دسترس (بخصوص در دستگاه گوارش)،جراحات زخمی باز ، از بین رفتن وسیع پوست ،کمبود اسید آسکوربیک و سایر مواردی که موجب نفوذپذیری مویرگ ها می شود.آندو کاردیت تحت حاد باکتریایی ، شوک ، بیماری پیشرفته کلیوی،تهدید به سقط جنین یا زیادی شدید فشار خون

همچنین در مدت یا بعد از جراحی مغز،چشم یا طناب نخاعی در طول بی حسی نخاعی، در طول تخلیه مداوم از مجرای روده باریک یا معده در شرایطی منع مصرف دارد.اگرچه استفاده از هپارین در این شرایط کاملا خطرناک است ، خطرات و منافع استفاده از آن باید بررسی شود.

هشدار:
۱ ـ این‌ دارو در موارد زیر باید با احتیاط مصرف‌ شود:

بیحسی‌ منطقه‌ای‌ یا انسداد اعصاب‌ ناحیه ‌کمر، دیسکرازی‌ خونی‌ بخصوص‌ کمی ‌پلاکتهای‌ خون‌، زایمان‌ اخیر، آندوکاردیت ‌تحت‌ حاد باکتریایی‌، جراحی‌های‌ اخیر اعصاب‌ یا چشم‌ یا در مواردی‌ که‌ نیاز به‌عمل‌ جراحی‌ اعصاب‌ یا چشم‌ وجود دارد، پریکاردیت‌ یا نشت‌ مایع‌ به‌ پریکارد، عیب ‌شدید کار کلیه‌، جراحی‌ عمده‌ یا زخمهایی‌که‌ سبب‌ بوجود آمدن‌ سطوح‌ باز و وسیع‌ می‌شوند، صدمه‌ شدید بویژه‌ به‌ دستگاه‌ عصبی‌ مرکزی‌، زخم‌ یا سایر ضایعات ‌فعال‌ گوارشی‌، ادراری‌، تنفسی‌، واسکولیت‌شدید و عیب‌ شدید کار کبد.
۲ ـ توصیه‌ می‌شود در بیمارانی‌ که‌ هپارین ‌مصرف‌ می‌کنند، از تزریق‌ عضلانی‌ سایر داروها، به‌ دلیل‌ احتمال‌ بروز هماتوم‌ و خونریزی‌ در اطراف‌ محل‌ تزریق‌خودداری‌ شود.
۳ ـ خونریزی‌ از لثه‌ ممکن‌ است‌ نشانه‌ مصرف‌ بیش‌ از حد هپارین‌ باشد. درمان‌ با هپارین‌ خطر بروز خونریزی‌ موضعی‌ طی ‌جراحیهای‌ دهان‌ و پس‌ از آن‌ را افزایش‌می‌دهد.
۴ ـ از آنجا که‌ هپارین‌ از بافتهای‌ حیوانی ‌تهیه‌ می‌شود، توصیه‌ می‌شود در بیمارانی‌ که‌ سابقه‌ حساسیت‌ یا آسم‌ دارند، ابتدا مقدار آزمایشی‌ ۱۰۰۰ واحد قبل‌ از شروع‌ درمان‌ تزریق‌ شود.
۵ ـ در صورت‌ استفاده‌ از برنامه‌ درمانی‌ با مقادیر کامل‌ هپارین‌، مقدار مصرف‌ دارو باید با توجه‌ به‌ نتایج‌ آزمونهای‌ انعقاد خون‌ برای‌ هر فرد تنظیم‌ شود.

احتیاط:

در دوران قاعدگی و بلافصله بعد از زایمان،بیماری خفیف کبدی یا کلیوی ، زخم های گوارشی ،الکسیم یا همزمان با فعالیتهایی که خطر آسیب بدنی بهمراه دارند، سابقه آلرژی یا آسم.

عوارض جانبی:

خونریزی‌، نکروز پوست‌، کمی‌ پلاکت‌ خون‌، واکنش‌های‌ حساسیتی‌(از جمله‌ کهیر، آنژیوادم‌ و آنافیلاکسی‌)، پوکی‌ استخوان‌ پس‌ از مصرف‌ طولانی ‌مدت‌ و بندرت‌ ریزش‌ مو با مصرف‌ این‌دارو گزارش‌ شده‌ است‌.

نکات قابل توصیه

:۱ ـ برای‌ بدست‌ آوردن ‌حداکثر اثر بخشی‌ دارو و کاهش‌ امکا ن‌خونریزی‌، دستورات‌ مربوط به‌ مصرف ‌دارو باید کاملا رعایت‌ شود.
۲ ـ در طول‌ درمان‌ با هپارین‌، از مصرف‌اسید استیل‌ سالیسیلیک‌ یا داروهای‌ حاوی ‌آن‌، ایبوپروفن‌ و سایر داروهائی‌ که‌ بر روی‌ پلاکت‌ها مؤثرند، خودداری‌ شود.
۳ ـ پزشک‌ و دندانپزشک‌ باید از مصرف‌ این‌ دارو آگاه‌ شوند

تداخلات دارویی:

مصرف‌ همزمان‌ هپارین‌ با اسید والپروئیک‌ به‌ علت‌ مهار عملکرد پلاکتها ممکن‌ است‌ موجب ‌خونریزی‌ شود. متی‌مازول‌ و پروپیل‌تیواوراسیل‌ باعث‌ کاهش‌ پروترومبین‌خون‌ می‌شوند.

لذا مصرف‌ همزمان‌ این‌داروها با هپارین‌ ممکن‌ است‌ باعث‌ افزایش ‌اثر ضد انعقادی‌ شود. مصرف‌ همزمان ‌داروهای‌ ترومبولیتیک‌، مانند استرپتوکیناز و اوروکیناز با داروهای‌ ضدانعقاد، خطر خونریزی‌ را افزایش‌ می‌دهد.

آنتی هیستامین، گلیکوزیدهای قلبی، نیکوتین و تتراسایکلین ها ممکن است اثرات ضد انعقادی هپارین را از بین ببرند.تنظیم دوز دارو لازم می باشد. آسپرین می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.در صورت استفاده توام ، پارامترهای انعقادی و بیماری باید بررسی گردد.

سفالوسپورینها،ضد انعقادهای خوراکی،پنی سیلین ها و مهار کننده های پلاکت ممکن است اثرات ضد انعقادی را افزایش دهند. PT ,INR و PTT بیمار باید مونیتور گردد.

داروهای ترمبولیتیک ممکن است خطرات خونریزی را افزایش دهند. دوزاژ برای هر نفر بصورت فردی مشخص و بیمار بررسی شود.

عوارض جانبی:

اعصاب مرکزی: درد خفیف
قلبی- عروقی: خونریزی (در صورت مصرف مقادیر بیش از حد)
خون: طولانی شدن بیش از حد زمان سیلان ،ترومبو سیتوپنی
سایر عوارض: واکنشهای ناشی از حساسیت مفرط مانند لرز، خارش ، رینیت، واکنشهای آنا فیلاکتیک،کهیر ، نکروز جلدی یا زیر جلدی، هماتوم،خارش ، حساسیت و زخم

نحوۀ نگهداری:

دور از نور و در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری گردد. از یخ زدگی محافظت گردد.

بسته بندی:

• آمپول ۵۰۰۰ واحد در ۱ میلی لیتر: بسته بندی ۵ عددی
• آمپول ۱۰،۰۰۰ واحد در ۱ میلی لیتر: بسته بندی ۵ عددی