چرا طحال بزرگ می شود؟

طحال، عضوی ۲۵۰ گرمی و به اندازه مشت بسته انسان است که از دستگاه لنفاوی محسوب می شود و زیر قفسه سینه و سمت چپ بدن قرار گرفته است.

این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، وظیفه خون سازی را به عهده دارد، اما پیش از تولد نوزاد این وظیفه مهم را به مغز استخوان واگذار می کند و پس از آن تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبول های سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده می گیرد، اما این عضو تحت تاثیر عوامل میکروبی و ویروسی یا برخی نارسایی های کبدی، بزرگ و دچار بیماری می شود.

به همین علت، دکتر بابک بهار، فوق تخصص خون و سرطان تاکید می کند که بزرگ شدن طحال به خودی خود قابل پیشگیری نیست، بلکه درمان و کنترل آن به درمان بیماری های زمینه ای عامل بروز این بیماری بازمی گردد.

بزرگی طحال در برخی موارد از طریق معاینه کلینیکی از سوی متخصص به علت قابل لمس بودن یک برجستگی در زیر دنده های سمت چپ بدن قابل تشخیص است، اما گاهی اوقات پزشک فقط با گرفتن شرح حال و انجام معاینه به این عارضه مشکوک می شود.

با این حال دکتر بهار در گفت وگو با جام جم تاکید می کند: گرچه تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون و شمارش تعداد گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها ممکن است، اما هیچ روشی برای تشخیص بزرگ شدن طحال از سونوگرافی دقیق تر نیست.

فراموش نکنید علائمی چون بروز سریع خونریزی در شخص، احساس درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم، احساس سیری بدون صرف غذا، کم خونی، احساس خستگی، عفونت های مکرر، سکسکه های مکرر و بی دلیل، بی اشتهایی، تنگی نفس، احساس سردی و تعریق پوست می تواند ناشی از بزرگ شدن طحال باشد.

البته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید می کند: افرادی که عادت به ورزش ندارند وقتی تمرینات ورزشی می کنند یا بسرعت می دوند در طرف چپ بدنشان در ناحیه زیر شکم احساس درد می کنند که می تواند خبر از وارد آمدن فشار به طحال بدهد که البته مورد جدی نیست و رفع می شود.

چرا طحال بزرگ می شود؟

وقتی صحبت از درمان بزرگی طحال می شود ذهن متخصصان معطوف به درمان بیماری ها و علل ثانویه ای می شود که به بزرگی طحال منجر شده است. چرا که به گفته دکتر بهار، بزرگ شدن طحال بیشتر علل عفونی، ویروسی و باکتریایی دارد و در درجه دوم به اشکالات جریان خون و نارسایی های کبدی مربوط می شود. یعنی اگر کبد دچار مشکل و التهاب بشود به طحال فشار می آورد. در برخی موارد، بیماری هایی چون روماتیسم و برخی از انواع تالاسمی و حتی در مواردی تومورهای طحال نیز به بزرگ شدن آن منجر می شود.

خوب است بدانید که از عفونت هایی که می تواند به بزرگی طحال منجر شود عفونت های ویروسی مانند مونونوکلئوز (یکی از بیماری های مسری ویروسی در دستگاه تنفس، کبد و دستگاه لنفاوی است که بیشتر نوجوانان را درگیر می کند)، عفونت های باکتریایی مانند سیفلیس یا عفونت لایه داخلی قلب و عفونت های انگلی مانند مالاریاست. همچنین بیماری هایی چون سیروز و سایر بیماری های کبدی، برخی انواع کم خونی و سرطان های خون و نیز بروز فشار خون در رگ طحال یا کبد نیز می تواند بزرگی طحال را به دنبال داشته باشد.

زندگی بدون طحال

نکته مهم در درمان بزرگی طحال آن است که بسیاری از افراد می توانند فقط با درمان علل و بیماری های ثانویه ای که به بزرگی طحال منجر شده است، اصلاح الگوی فعالیت شان و نیز مراقبت از ابتلا به بیماری های عفونی به درمان موثر این مشکل دست یابند و برخی دیگر نیز باید تن به جراحی بدهند و این عضو از بدنشان را خارج کنند.

دکتر بهار با تاکید بر این که افرادی که دچار بزرگ شدن طحال شده اند، باید از ورزش حرفه ای و شدید اجتناب کنند، می گوید: اگر بزرگ شدن طحال تشخیص داده شود، ابتدا پزشک به درمان بیماری های مرتبط با این عارضه و در مرحله آخر، روش جراحی فکر می کند. البته هر فردی می تواند بدون طحال به زندگی خود ادامه دهد، اما از آنجا که این گونه افراد بیشتر در معرض ابتلا به انواع عفونت ها قرار دارند باید پیش از عمل جراحی به آنها واکسن ذات الریه چند ظرفیتی طبق دستورالعمل خاصی تزریق شود. این واکسن ها از بروز عفونت خون، استخوان و مفاصل در این افراد جلوگیری می کند. همچنین این افراد نه تنها باید از سفر به مناطقی که احتمال ابتلا به بیماری مالاریا در آنجا وجود دارد اجتناب کنند، بلکه باید بهداشت فردی خود را با دقت و حساسیت بیشتری حفظ و سعی کنند تا از مواجهه با افراد مبتلا به بیماری های عفونی دوری کنند.

به خاطر داشته باشید که اگر در طرف چپ بالای شکم احساس درد می کنید، بخصوص اگر درد شدید است یا هنگام نفس عمیق کشیدن بدتر می شود، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

بدون طحال می توان زندگی کرد؟

بدون طحال می توان زندگی کرد؟

طحال یک عضو داخل شکمی است که در سمت چپ قسمت فوقانی شکم، در کنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. طحال کاملا توسط دنده تحتانی قفسه‌سینه محافظت می‌شود و در حالت طبیعی، نمی‌توان آن را از طریق جدار شکم لمس کرد.

وزن طحال، در بزرگسالان 75 تا 150 گرم است و در هر دقیقه، حدودا 300 میلی‌لیترخون از آن عبور می‌کند. بنابراین یک بافت کاملا پرخون محسوب می‌شود.

طحال در دوران‌های مختلف زندگی وظایف کاملا متفاوتی را بر عهده می‌گیرد: در دوران جنینی و در ماه‌های پنجم تا هشتم بارداری، به عنوان یک مرکز خون‌ساز عمل می‌کند و گلبول‌های سفید و قرمز خون را می‌سازد. پس از تولد، مغز استخوان به عنوان مرکز خونسازی عمل می کند و این فعالیت طحال خاموش می‌شود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافت‌های خون‌ساز همواره در طحال باقی می‌ماند و در برخی بیماری‌ها که مغز استخوان دیگر نمی تواند سلول‌های خونی را بسازد، سلول‌های طحال مجددا شروع به فعالیت خون‌سازی می‌کنند.

ولی این فعالیت، معمولا فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن می‌شود.

وظایف طحال چیست؟

پس از تولد و در سنین کودکی، طحال، منبع عمده و محل استقرار سلول‌های لنفوسیت B (یک نوع گلبول سفید) محسوب می‌شود و نقش مهمی را در پاسخ‌های ایمنی بدن ایفا می‌کند. لنفوسیت‌های B که در طحال استقرار یافته‌اند، در پاسخ به میکروب‌ها و عوامل خارجی، شروع به ترشح پادتن یا آنتی بادی می‌کنند. سلول‌های ماکروفاژی که در طحال استقرار یافته‌اند، خون را از سلول‌های غیر طبیعی پاک می کنند.

افرادی که به هر علت، طحال ‌شان برداشته شده است، باید واکسن ضد برخی میکروب ‌های خاص را دریافت کنند.

گلبول‌های قرمزی که دارای اشکال غیر طبیعی هستند، یا آنهایی که بیش از اندازه پیر شده‌اند و همچنین پلاکت‌های غیر طبیعی، توسط طحال از گردش خون برداشته می‌شوند. هر روز، 20 میلی‌لیتر گلبول‌ قرمز فرسوده توسط طحال جمع‌آوری و از گردش خون خارج می‌شوند.

به طور طبیعی، یک ‌سوم از کل پلاکت‌های بدن، در طحال ذخیره شده‌اند که در موارد لزوم، می‌توانند به گردش خون وارد شوند.

بودن یا نبودن طحال چه فرقی می‌کند؟

با وجود اعمالی که طحال انجام می دهد باید گفت که فعالیت‌های این عضو در افراد بالغ، توسط اعضای دیگر، نظیر کبد و مغز استخوان هم قابل انجام است، بنابراین برداشتن طحال در بزرگسالان، معمولا عارضه عمده‌ای ایجاد نمی‌کند.

در کودکان، با توجه به نقش طحال در ایجاد پاسخ‌های ایمنی، برداشتن طحال باید با دقت بیشتری صورت گیرد، زیرا حذف این عضو در سنین کودکی، با کاهش توانایی ساخت آنتی‌بادی در بدن، موجب استعداد ابتلا به برخی عفونت‌های خاص می‌شود.

طحال چگونه آسیب می بیند؟

طحال، کاملا در مجاورت دنده‌های نهم تا دوازدهم قرار گرفته است. آسیب طحال و پارگی آن، یک مشکل شایع در تصادفات و ضرباتی است که به سمت چپ شکم و قفسه‌سینه وارد می‌شود.

مهم‌ترین خطری که در این موارد بیمار را تهدید می‌کند، خون‌ریزی شدید از بافت پرخون طحال به داخل شکم است، بدون اینکه خون‌ریزی در سطح بدن دیده شود.

تشخیص خون‌ریزی داخلی، در این موارد از اهمیت فوق‌العاده زیادی برخوردار است، زیرا در بسیاری از موارد، برای کنترل آن نیاز به اعمال جراحی وجود دارد. در صورت پارگی طحال، گاهی نیاز به برداشتن کامل این عضو پیش می‌آید.

در برخی بیماری‌ها، برداشتن طحال یا اسپلنکتومی، یکی از پایه‌های درمانی محسوب می‌شود. این بیماری‌ها یا مستقیما در نتیجه عملکرد غیر طبیعی طحال به وجود می آیند و یا کارکردهای طحال موجب تشدید یا استمرار آنها می‌شود.

مواقعی که طحال برداشته می‌شود

گاهی طحال، عملکرد پاکسازی خون را بیش از حد لازم انجام می‌دهد و نه تنها سلول‌های معیوب و فرسوده را از گردش خون خارج می‌کند، بلکه بسیاری از سلول‌های سالم را نیز از بین می‌برد. این حالت که "هیپراسپلنیسم" نامیده می‌شود، با برداشتن طحال، بهبود می یابد.

در بیماری‌های همولیتیک، که نوعی کم‌خونی ناشی از متلاشی شدن زودهنگام گلبول‌های قرمز خون است، گاهی برداشتن طحال، به کاهش کم‌خونی کمک می‌کند.

برداشتن طحال در موارد پیشرفته تالاسمی، کم‌خونی داسی‌شکل و کم‌خونی‌های همولتیک خودایمنی، به بهبود بیماری کمک می‌کند.

افرادی که به هر علت، طحال‌شان برداشته شده است، باید واکسن ضد برخی میکروب‌های خاص را دریافت کنند، زیرا حتی در بزرگسالان نیز کارکردهای طحال نباید کاملا بی‌اهمیت تلقی شود و نقش طحال در دستگاه ایمنی بدن را باید همیشه در نظر داشت.

آنتی‌بادی‌هایی که در طحال ترشح می‌شوند، به خصوص علیه باکتری‌هایی که دارای کپسول هستند، موثرند و بیمارانی که طحال شان برداشته شده است، مستعد ابتلا به عفونت باکتری‌هایی نظیر پنوموکوک و هموفیلی هستند.

واکسیناسیون مناسب و رعایت اصول پیشگیری، احتمال وقوع این عفونت را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

بیماری‌های طحال

- اسپلنومگالی: بزرگ شدن بیش از حد طحال

- هایپراسپلنیسم: فعالیت بیش از حد طحال

- آسپلنیسم: نبودن طحال یا فقدان کارکرد آن

طحال چیست what is spleen

طحال چیست-طحال یک عضو داخل شکمی، با ابعاد حدوداً دوازه در هشت سانتی متر است که به طور طبیعی در سمت چپ قسمت فوقانی شکم، درکنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. طحال کاملاً توسط دنده تحتانی قفسه سینه محافظت می شود و در حالت طبیعی، اگر طحال اندازه نرمال داشته باشد، نمی توان آن را از طریق جدار شکم لمس کرد.

وزن طحال، در بالغین 75 تا 150 گرم است و درهر دقیقه، حدوداً 300 میلی لیترخون از طحال عبور می کند . بنابراین طحال یک بافت کاملاً پرخون محسوب می شود. طحال در دوران مختلف زندگی وظایف کاملاً متفاوتی را بر عهده می گیرد.

وظایف طحال در دوران جنینی

در دوران جنینی و در ماه های پنجم تا هشتم بارداری، طحال به عنوان یک مرکز خون ساز عمل می کند و گلبول های سفید و قرمز خون را می سازد. پس از تولد، با انتقال مراکز خون سازی به مغز استخوان، این فعالیت طحال خاموش می شود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافت های خون ساز همواره در طحال باقی می ماند و در برخی بیماری ها که با درگیرکردن مغز استخوان، باعث مهار ساختن سلول های خونی می شوند ، سلولهای طحال مجدداً شروع به فعالیت خونسازی می کنند. این فعالیت طحال، معمولاً فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن می شود.

وظایف طحال پس از تولد

در دوران پس از تولد و در سنین کودکی، طحال یک منبع عمده و محل استقرار سلول های لنفوسیتB محسوب می شود و نقش مهمی را در پاسخ های ایمنی بدن ایفا می کند. لنفوسیت هایB که در طحال استقرار یافته اند، در پاسخ به میکروب ها و عوامل خارجی، شروع به ترشح پادتن یا آنتی بادی می کنند.

طحال چیست

سلول های ماکروفاژی که در طحال استقرار یافته اند، نقش پاک کننده خون از سلول های غیر طبیعی را بر عهده دارند.گلبول های قرمز دارای اشکال غیر طبیعی یا آنهایی که بیش از اندازه پیر شده اند و همچنین پلاکت های غیر طبیعی، توسط طحال از گردش خون برداشته می شوند. در هر روز، 20 میلی لیتر گلبول های قرمز فرسوده توسط طحال جمع آوری و از گردش خون خارج می شوند. به طور طبیعی، یک سوم از کل پلاکت های بدن، در طحال ذخیره شده اند و در موارد لزوم، می توانند به گردش خون وارد شوند.

با وجود کارکردهایی که به طحال نسبت داده شد، فعالیت های طحال در بالغین، توسط اعضای دیگر، نظیر کبد و مغز استخوان هم قابل انجام است. بنابراین، برداشتن طحال در بالغین، معمولاً عارضه عمده ای ایجاد نمی کند.در کودکان، با توجه به نقش طحال در پیدایش پاسخ های ایمنی، برداشتن طحال باید با دقت و وسواس بیشتری صورت گیرد، زیرا حذف طحال در سنین پایین، با کاستن از توانایی ساخت آنتی بادی در بدن، موجب استعداد ابتلا به برخی عفونت های خاص می شوند.

طحال، کاملاً در مجاورت دنده های نهم تا دوازدهم قرار گرفته است. آسیب طحال و پارگی طحال، یک مشکل شایع در تصادفات و ضرباتی است که به سمت چپ شکم و قفسه سینه وارد می شوند.مهم ترین خطری که در این موارد بیمار را تهدید می کند،خونریزی شدید از بافت پرخون طحال به داخل شکم است، بدون اینکه خونریزی از سطح بدن وجود داشته باشد. تشخیص خونریزی داخلی، در این موارد از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است. زیرا در بسیاری از موارد، برای کنترل آن نیاز به اعمال جراحی وجود دارد. در صورت پارگی طحال، گاهی نیاز به برداشتن کامل طحال پیش می آید.

طحال چیست

گاهی طحال، عملکرد پاکسازی خون را بیش از حد لازم انجام می دهد و نه تنها سلول های معیوب و فرسوده را از گردش خون خارج می کند، بلکه بسیاری از سلول های سالم را نیز از بین می برد. این حالت که "هیپراسپلنیسم" نامیده می شود، از مواردی است که برداشتن طحال ، به بهبود بیماری می انجامد.

بیماری‌های طحال
- اسپلنومگالی: بزرگ شدن بیش از حد طحال

- هایپراسپلنیسم: فعالیت بیش از حد طحال

- آسپلنیسم: نبودن طحال یا فقدان کارکرد آن

در بیماری های همولتیک، که نوعی کم خونی ناشی از متلاشی شدن زودهنگام گلبول های قرمز هستند، گاهی برداشتن طحال، به کاهش کم خونی کمک می کند.در حالات پیشرفته تالاسمی، کم خونی داسی شکل و کم خونی های همولتیک خود ایمنی، برداشتن طحال به تخفیف بیماری کمک می کند. افرادی که به هر علت، طحالشان برداشته شده است، باید واکسن ضد برخی میکروب های خاص را دریافت کنند، زیرا حتی در بزرگسالان نیز کارکردهای طحال نباید کاملاً بی اهمیت تلقی شود و نقش طحال در دستگاه ایمنی بدن را باید همیشه در نظر داشت.آنتی بادی هایی که درطحال ترشح می شوند،به خصوص علیه باکتری هایی که دارای کپسول هستند موثرند و بیمارانی که در آنها طحال برداشته شده ، مستعد ابتلا به عفونت با باکتری هایی نظیر پنموکوک و هموفیلی هستند.واکسیناسیون مناسب و رعایت اصول پیشگیری، احتمال وقوع این عفونت را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد

آناتومی شکم Abdomen

Picture of the Abdomen

The abdomen (commonly called the belly) is the body space between the thorax (chest) and pelvis. The diaphragm forms the upper surface of the abdomen. At the level of the pelvic bones, the abdomen ends and the pelvis begins.

The abdomen contains all the digestive organs, including the stomach معده, small and large intestinesروده کوچک و بزرگ, pancreas لوزالمعده, liver کبد , and gallbladderکیسه صفرا . These organs are held together loosely by connecting tissues (mesentery) that allow them to expand and to slide against each other. The abdomen also contains the kidneys and spleen.

Many important blood vessels travel through the abdomen, including the aorta, inferior vena cava, and dozens of their smaller branches. In the front, the abdomen is protected by a thin, tough layer of tissue called fascia. In front of the fascia are the abdominal muscles and skin. In the rear of the abdomen are the back muscles and spine.